Akademik Veri Yönetim Sistemi
İbn Haldun Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, cilt.2, sa.2, ss.101-144, 2024 (Hakemli Dergi)
Çekle ödemelerin düzenlenmesi ve çek hamillerinin korunması amacıyla 5941 sayılı Çek Kanunu’nda muhatap bankalara birtakım yükümlülükler öngörülmüştür. Söz konusu yükümlülükleri çek anlaşmasının akdedilmesi ve çekin ibraz edilmesi aşamalarındaki yükümlülükler olarak tasnif etmek mümkündür. Çek anlaşması yapılırken muhatap bankalar; çek hesabı açmak isteyen kişilerin ekonomik ve sosyal durumlarını basiret ve özenle araştırmalı, Çek Kanunu’nda sayılı evrak ve beyanları eksiksiz bir biçimde temin edip muhafaza etmeli, çek defterlerini kanuna uygun şekilde basıp uygun kişilere vermelidir. Muhatap çekin ibrazı aşamasında ise diğer gerekli şartların varlığı halinde karşılığı bulunan çekleri ödemeli, karşılığı kısmen ya da tamamen bulunmayan çekler için ise zorunlu nitelikteki asgari tutarı ödeyerek karşılıksız kalan kısım için karşılıksızdır işlemi yapmalı ve talep edilmesi halinde keşidecinin adres bilgilerini çek hamilleri ile paylaşmalıdır. Esasen söz konusu yükümlülüklerin ihlali için Kanunda idari ve adli yaptırımlar öngörülmüş olmakla birlikte bu yükümlülüklerin ihlali sonucunda çekleri karşılıksız çıkan çek hamillerinin zararlarını muhatap bankalardan talep edebilecekleri kabul edilmektedir.
The provisions of Law No. 5941 on Checks impose certain obligations on drawee banks with the aim of regulating check payments and protecting check holders. These obligations can be classified into two stages: the stage of signing the check agreement and the stage of presenting the check. During the stage of entering into a check agreement, drawee banks must diligently and carefully investigate the economic and social status of individuals wishing to open a check account, ensure that all documents and declarations specified in the law are fully obtained and retained, and issue checkbooks in accordance with the law to appropriate persons. At the stage of presenting the check, drawee must, provided other necessary conditions are met, pay checks with sufficient funds, pay the mandatory minimum amount for checks with partially or completely insufficient funds under the required conditions, mark the remaining unpaid part as "unpaid," and share the issuer's address information with check holders upon request. Although administrative and judicial sanctions are prescribed in the Law for violations of these obligations, it is accepted that check holders whose checks are dishonored due to these violations can claim their damages from the drawee banks.