2nd International eurasıan conference on biologıcal and chemical sciences, Ankara, Türkiye, 28 - 29 Haziran 2019, ss.709
Ftalosiyanin
(Pc) kompleksleri sahip oldukları konjüge π-elektron sistemleri ile tek
elektronlu bir seri indirgenme ve yükseltgenme reaksiyonları gerçekleştirirler.
Söz konusu bileşiklerin redoks özellikleri ile çeşitli teknolojik
uygulamalardaki kullanılabilirliklerini belirleyen elektronik, optik, spektral,
elektrokromik ve benzeri birçok özelliği arasında) sıkı bir ilişki söz
konusudur. Diğer taraftan bu bileşiklerin redoks özellikleri ve dolayısıyla
teknolojik kullanılabilirliğine dair birçok özelliği; merkezde yer alan metalin
türüne, sübstitüent olarak yer alan gruplara ve moleküler yapıya bağlı olarak
değişim göstermekte ve dolayısıyla hedefe yönelik olarak modifiye
edilebilmektedir. Dinükleer tipteki ftalosiyaninlerde, iki metal ftalosiyanin
birimi arasındaki etkileşimler de bileşik özelliklerini önemli derecede
etkilemektedir.
Metal
ftalosiyanin bileşikleri; spektrumun UV-Vis
bölgesinde göstermiş oldukları yüksek ışık absorpsiyonu ve keskin renk
geçişleri nedeniyle elektrooptik ve elektrokromik malzeme olarak1, kızılötesine yakın bölgelerde
sahip oldukları fotofiziksel özellikleri nedeniyle de kanser tedavisinde
fotodinamik terapi (PDT) ajanı olarak kullanım potansiyeline sahiptir. Ayrıca
organik esaslı güneş pilleri ve organik ışık yayan diyotlar (OLED'ler) gibi enerji
dönüşüm sistemi ve teknolojilerinde de ön plana çıkmaktadırlar.
Bu
çalışmada; kapaklı (clamshell) tipte dinükleer bir çinko ftalosiyanin
kompleksinin2 çözelti ortamındaki redoks
özellikleri, dönüşümlü voltametri (CV) ve kare dalga voltametrisi (SWV)
teknikleri ile aydınlatılmıştır. Söz konusu teknikler ile gerçekleştirilen voltametrik
ölçümler, elektrokromik özelliklerin de belirlenmesi amacıyla, eş zamanlı UV-Vis
spektroelektrokimyasal ve elektrokolorimetrik ölçümlerle de desteklenmiştir.
Ayrıca, PDT alanındaki kullanım potansiyelinin belirlenmesi hedefine yönelik
olarak, söz konusu bileşiğin fotofiziksel (floresans kuantum verimi ve
floresans ömrü) ve fotokimyasal (singlet oksijen kuantum verimi) ölçümleri gerçekleştirilmiştir.
Çinko ftalosiyaninlerden standart olarak alınan sübstitüye olmamış
ftalosiyanine göre daha düşük singlet oksijen verimi göstermiştir (Standart
çinko Ftalosiyanin için 0.56, clamshell tipte dinükleer bir çinko
ftalosiyanin için 0.298). Ancak fotobozunma kuantum verimleri
istenilen 10-3-10-5 değer aralığındadır (5.81x10-5).