Bir dijital teknoloji devrimi olan yapay zekâ, sağlık teknolojilerini ve sağlık hizmetlerinin sunuluş biçimini hızla dönüştürmektedir. Bu dönüşüm yapay zekanın sağlık sistemlerine entegrasyonunun, yalnızca teknolojik bir ilerleme olarak değil, aynı zamanda insan odaklı bir dönüşüm süreci olarak ele alınmasını gerekli kılmaktadır. Bu çalışma, yapay zekâ teknolojilerinin hemşirelik uygulamalarına entegrasyonunu etik ve insan merkezli bakım çerçevesinde incelemeyi amaçlamaktadır. Dünya Sağlık Örgütü’nün, dijital teknolojiler için belirlediği küresel stratejik hedeflerinde, dijital sağlık teknolojilerinin entegrasyonunun her ulusun temel değerlerine, kültürüne en uygun şekilde etik, adil, güvene ve kanıta dayalı, insan merkezli bir yaklaşımla entegre edilmesi gerektiği belirtilmiştir. Dünya Sağlık Örgütü bu dönüşümün entegrasyonunda sorumlu yapay zekâ sistemleri ile sağlık sistemlerini dönüştürmenin önemine dikkat çekmiştir. Hümanist bir perspektif olmaksızın yapay zekâ entegrasyonu, bireylerin yaşam kalitesini yükseltmek yerine sağlık hizmetlerinde mekanikleşmeye ve etik sorunlara yol açabilir. Bu nedenle yapay zekâ sistemleri insani değerleri merkeze alan, bireylerin kendi sağlık süreçlerinde özerkliğini koruyarak bilinçli kararlar almasını destekleyen ve sağlık çalışanlarının insan odaklı bakım vermesini güçlendiren bir şekilde tasarlanmalıdır. İnsan odaklı hemşirelik yaklaşımı, YZ sistemlerinin entegrasyon sürecinde önemli bir rehberlik sunmaktadır. Bu yaklaşım, Dünya Sağlık Örgütü’nün belirlediği stratejik hedeflere ulaşmada ve sorumlu YZ sistemleri geliştirmede vazgeçilmez bir rol oynaktadır. Bu bağlamda, hemşirelerin YZ ile etik uyumu sağlamadaki rolü, sadece bakım süreçlerini değil, sağlık sistemlerinin bütününü dönüştürebilecek niteliktedir. Hemşireler, tedavi ve bakım süreçlerinde insan merkezli bakımın sürdürülebilirliğini güvence altına almalıdır. Bu sistemlerin etik, adil, şeffaf, insani değerlere uygun, insan-insan etkileşiminin terapötik gücünü göz önüne alarak, insan-teknoloji dengesini sağlayacak şekilde sağlık sistemlerine entegre edilmesinde aktif bir rol üstlenmelidirler.
Anahtar Kelimeler: Bakım, etik, hemşirelik, hümanizm, yapay zekâ
Artificial intelligence in nursing: The ethical and humanistic dimensions
Artificial intelligence, as a digital technology revolution, is rapidly transforming healthcare technologies and service delivery. This transformation necessitates viewing artificial intelligence integration not merely as a technological advancement but as a human-centered transformation. This study aims to examine the integration of artificial intelligence into nursing practices within the framework of ethical and human-centered care. The World Health Organization's global strategic goals for digital technologies emphasize that the integration of digital health technologies must be approached in an ethical, fair, trustworthy, evidence-based, and human-centered manner, one that is most appropriate to the fundamental values and culture of each nation. The World Health Organization highlights the importance of responsible artificial intelligence systems in transforming health systems. Without a humanistic perspective, the integration of artificial intelligence risks leading to mechanization and ethical challenges, rather than improving the quality of life. Therefore, artificial intelligence systems must prioritize human values, support informed decision-making by protecting individual autonomy, and empower healthcare professionals to provide person-centered care. A human-centered nursing approach offers essential guidance in integrating artificial intelligence systems and plays a crucial role in fulfilling the World Health Organization’s strategic goals and advancing responsible artificial intelligence. In this context, nurses play a transformative role in ensuring the ethical alignment of artificial intelligence with care processes and the broader healthcare system. They must safeguard the sustainability of human-centered care and contribute to the ethical, fair, transparent, and humanistic integration of artificial intelligence. This integration should preserve the therapeutic value of human interaction and maintain the delicate balance between technological innovation and humanity.
Keywords: Artificial intelligence, care, ethics, humanism, nursing