Köy Enstitüleri hakkında sosyal bilimlerin çeşitli dallarında çalışmalar yapılmakla beraber, bu kurumları normatif altyapısı üzerine araştırmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Hukuki araştırma ihtiyacı gerek Enstitü teşkilatının kanuni temellerini ortaya çıkarmak gerekse de Enstitüleri çağının hukuki tartışmaların içinde değerlendirmek için önem taşımaktadır. Zikredilen bu iki amaçtan ilkinin hedeflendiği bu çalışmada, 17 Nisan 1940 tarihinde kabul edilen ve 22 Nisan 1940 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren 3803 sayılı Köy Enstitüleri Kanunu öncelikle ele alınacaktır. Yirmi dört maddelik kanun genel olarak Köy Enstitülerine öğrenci kabul sürecini, mezun öğrencinin yükümlülüklerini, Enstitülerin idari ve mali işleyişini düzenlemektedir. Enstitü teşkilatını geliştirmek amacıyla 19 Haziran 1942 tarihinde kabul edilen ve 25 Haziran 1942’de Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren 4274 sayılı Köy Okulları ve Enstitüleri Teşkilat Kanunu on bölümden ve yetmiş bir maddeden oluşmaktadır. Kanunun birinci bölümü Köy Okullarının teşkilat yapısı hakkındadır. İkinci bölümde, köy eğitmen ve öğretmenlerinin görev ve yetkileri, üçüncü bölümde bu okullara öğrenci kabul süreci, dördüncü bölümde öğrencilerin ders materyalleri, beşinci bölümde okul yapımı ve onarımı düzenlenmektedir. Köy Okullarına tahsis edilen arazi altıncı bölümün, köy eğitmeni, öğretmen, gezici başöğretmen ve gezici öğretmenlerin kazanabileceği ödüller ve görebileceği yaptırımlar yedinci bölümün konusudur. Köy Enstitüleriyle doğrudan ilgili olan sekizinci bölümde Enstitülerin Köy Okullarıyla olan ilişkisi, dokuzuncu bölümde Köy Enstitülerinde çalışanların tayin, terfi, ödül ve yaptırımları düzenlenmektedir. Onuncu ve son bölüm Köy Okullarıyla ilgili çeşitli hükümler içermektedir.