İN‘ÂMÂT DEFTERLERİ IŞIĞINDA BİR ŞAİR PORTRESİ OLUŞTURMAK: ŞEHDÎ ÖRNEĞİ


Creative Commons License

Ay Ü., Bal E.

JOURNAL OF TURKISH STUDIES, sa.59, ss.50-63, 2023 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Basım Tarihi: 2023
  • Dergi Adı: JOURNAL OF TURKISH STUDIES
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Academic Search Premier, MLA - Modern Language Association Database
  • Sayfa Sayıları: ss.50-63
  • Marmara Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Klasik Türk edebiyatında şairler hakkında bilgi almak için müracaat edilen ilk kaynak bilindiği üzere şair tezkireleridir. Şaire dair bilgiye tezkirelerden ulaşılamaması durumunda ikincil kaynak olarak diğer bibliyografik eserler, hatırat ve seyahatler, şehir tarihleri gibi birçok kaynağa başvurulabilir. Padişahların çeşitli vesilelerle bulundukları ihsanların kayda alındığı in‘âmât defterleri de ihtiva ettiği bilgiler açısından önemli başvuru kaynaklarından birini oluşturmaktadır. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü’nde ve dönemin tezkirelerinde kendisine dair bir bilgi bulunmayan Şehdî hakkındaki kayıtlara, Atatürk Kitaplığı M.C. O.71 numarada kayıtlı 909-933 / 1503-1527 tarihlerini kapsayan in‘âmât defteri üzerine yapılan bir doktora çalışmasında rastlanmıştır. Bu makalede Osmanlı bürokrasisi ve edebiyat tarihi açısından önemli bir yeri olan in‘âmât defterleri hakkında kısaca bilgi verilmiş, Atatürk Kitaplığı M.C. O.71 numaralı 909-933 / 1503-1527 tarihli in‘âmât defterindeki şairler ve şiirlerin veriliş şekillerine ait kayıtlar örnekleriyle incelenmiştir. TEİS’te tanıtılan Şehdî mahlaslı şairlerden bahsedildikten sonra adı geçen in‘âmât defterindeki Şehdî’ye ait bilgiler aktarılmıştır. Şairin Topkapı Sarayı Müzesi Evrakı Arşivi, 363 numaralı gömlek dosyada bulunan II. Bayezid’e sunduğu Farsça kasidesi, Türkçeye çevirisiyle birlikte metne dâhil edilmiştir. Kasidede mesleğine dair söylediği bilgilerle defterdeki bilgiler mukayese edilmiş; şairin adı, mesleği ve hayatının belli bir dönemine dair bazı bilgiler netlik kazanmıştır. Arşiv belgelerinin ve Osmanlı bürokrasinin çeşitli kademelerine ait defterlerin edebiyat tarihine katkısı Şehdî örneği üzerinden ortaya konmuştur.