Louis Althusser ideolojiyi siyasal ve toplumsal rolleri bulunan bir tasarım olarak değerlendirmiş; temel fonksiyonunu ise, toplumsal yapının ve üretim ilişkilerinin devam ettirilmesi olarak görmüştür. Birey; farkında olmadan ya da milliyet, tarihsel öğrenim, sosyo-politik ortam ve sonrasında oluşan psikolojik yaklaşımlar gibi nedenlerle doğruluğuna inanarak, ideolojik etkiye maruz kalmaktadır. Bu yönlendirme sürecinde birey, yine Althusser’in ifadesiyle, devletin ideolojik aygıtları olan eğitim, din, siyaset, kültür, aile, haberleşme ve sanat gibi unsurlardan etkilenir ya da mevcut bakış açısını güçlendirmek için onlardan faydalanır. Bu bağlamda elinizdeki makale; Althusser’in ideoloji kavramını, devletin ideolojik aygıtları çerçevesinde açıklamayı ve çağrılma aracılığıyla özneleştirilmiş bireyin ideolojiyle çevrelenmiş hayatında, söz hakkı olup olmadığını tartışmayı amaçlamaktadır. Diğer bir ifadeyle çalışma; zamanla ideolojilerin mücadele alanı olan hegemonik süreçlerin bireyler üzerindeki etkilerini anlama çabasının ürünüdür. Bu amaçla; bir animasyon filmi olan Persepolis örnekliğinde, Althusser’in devletin ideolojik aygıtları kuramının ne şekilde ve hangi kalıplarla yansıtıldığı ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Filmin analizi doküman incelemesi yoluyla yapılmış, yöntem olarak önceden belirlenmiş ölçütleri karşılayan olguların çalışıldığı ölçüt örnekleme metodu benimsenmiştir. Yapılan değerlendirmede; devletin, ideolojik aygıtlar aracılığıyla birey üzerinde hegemonya kurmaya çalıştığı, bireyin ise ancak Gramsci’nin alternatif hegemonya alanlarını kullanarak ve Hall’un bahsini ettiği okuma süreçlerini geliştirmesiyle bu durumdan kurtulabileceği, ancak bunun gerçekleşmesinin hegemonyanın derecesine bağlı olarak yoğun işletildiği dönemlerde çok zor olduğu anlaşılmıştır. Bununla birlikte, hegemonyanın güçlü ideolojik etkisine rağmen, egemen doktrinlerden farklı bir yaklaşıma sahibi olmanın, her koşulda mümkün olduğu sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler ideoloji, hegemonya, devletin ideolojik aygıtları, politik psikoloji, sinema
Louis Althusser defines ideology as a design that undertakes social and political roles and states that the main function of ideology is the sustainability in social structure and production relationships. An individual either unconsciously or through her/his socio-political, nationalist and historical backgrounds and because of the adventitiously merging psychological approaches, intentionally is influenced by the ideologies. According to him, the individual during the process of this ideological interactions is influenced by the state apparatus such as education, religion, politics, culture, family, media and art or s/he benefits from them to empower her/his present approaches. In this regard, this study aims to examine Althusser’s ideology approach within the context of ideological state apparatus and tries to find out if the individuals have right to say in an atmosphere where they have been surrounded by ideologies. In other words, this article is a study of understanding the influence of the hegemonic processes which in the long run become the battlefield of ideologies. Therefore, through the case of Persepolis, this study aims to analyse the reflections of Althusser’s ideological state apparatus theory in an animated movie how and in what forms the theory is represented. The movie analysed through document analysis and the method at this review has been criterion sampling that meet some predetermined criterion of importance. The analysis suggests that the state, tries to structure a hegemony on the individuals through the ideological apparatus and the individuals, although seems quite difficult especially when and where hegemony is dominated, can only get rid of this influence by using Gramsci’s alternative hegemony fields and developing the reading process which Hall points out. The inquiry also suggests that despite the powerful ideological influence of the hegemony, it is always possible to have different approaches under any circumstances. Keywords ideology, hegemony, ideological state apparatus, political psychology, cinema
