HMK m. 85’te Düzenlenen Teminattan Muafiyet Hâllerinin Türk Mahkemelerinde Dava Açan, Davaya Katılan veya Türk İcra Dairelerinde İcra Takibinde Bulunan Yabancılar Bakımından Uygulanabilirliği

Kanun koyucu davacının veya davaya müdahale talebinde bulunanın ya da takip talebinde bulunanın haksız çıkması durumunda, karşı tarafın uğrayacağı muhtemel zararların haksız çıkan taraftan istenebilmesinin zor veya imkânsız olacağını öngördüğü bazı hâllerde teminat gösterilmesini gerekli görmüştür. Yabancılık unsuru içeren uyuşmazlıklar bakımından teminat yükümlülüğü temel olarak iki ayrı düzenlemede öngörülmektedir: Türkiye’de mutad meskeni bulunmayan Türk vatandaşları açısından 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) m. 84/1(a) hükmü, yabancı gerçek ve tüzel kişiler bakımından ise 5718 sayılı Milletlerarası Öze Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK) m. 48/1. Kapsamına farklı kişiler girmekle beraber, kanımızca her iki düzenleme de dava açan, davaya katılan veya takip yapan kişilerin Türkiye’yle bağlantısının zayıf olduğu varsayımından hareket etmekte ve bu nedenle dava veya takibin davalı taraf lehine sonuçlanması durumunda bu zayıf bağlantıdan dolayı haklı çıkan tarafın mağduriyet yaşamamasını temin etmeyi hedefleme ortak noktasına sahiptir. Bu nedenle, kanımızca bu iki teminat yükümlülüğünden muafiyet benzer bir rejime tâbi olmalıdır. Bu çalışmada bu kapsamda, HMK m. 85’te düzenlenen teminattan muafiyet hâllerinin yalnızca mutad meskeni Türkiye’de bulunmayan Türk vatandaşları bakımından değil, aynı zamanda yabancı gerçek ve tüzel kişiler tarafından da uygulama alanı bulması gerektiği yönündeki düşüncemiz, HMK m. 85/1’de düzenlenen her bir muafiyet hâline özel olarak da değinilerek ortaya konmaya çalışılacaktır.