Akademik Veri Yönetim Sistemi
9. Hitit Öğrenci Kongresi, Çorum, Türkiye, 26 - 30 Nisan 2023, cilt.1, sa.16, ss.31-32, (Özet Bildiri)
Giriş ve Amaç: Roketlerin tekrar kullanabilir olması için kurtarılması gerekmektedir. Roketleri
kurtarmak hem maliyeti düşürmekte hem de çevre için oluşabilecek olası hasarları engellemektedir.
Kurtarma sistemleri genellikle gövde içinde saklanan paraşütler ile gerçekleşmektedir. Tercihen, roketin
irtifa alması bittikten sonra sürüklenme paraşütü ile faydalı yük paraşütün açılması ve daha sonra belli
bir irtifadan sonra ana paraşütün açılması beklenir. Düşmeye başladıktan sonra paraşütler açıldığında
roket yüksek hıza sahip olacağından dolayı roket zara alabilir. Paraşütler daha erken açılırsa ise roketin
performansını kötü yönde etkiler. Kurtarma sistemleri olarak genellikle kara barut, karbondioksit (CO2)
tüpü ve mekanik sistemler kullanılmaktadır. Kurtarma sistemimizde CO2 tüpü kullanıldı. Çünkü
patlama sonucu ortama ısı vermemekte ve aksine soğuk bir gaz salımı yapmaktadır. Böylece paraşütlere
ve paraşüt iplerine zarar vermemektedir. Diğer kurtarma sistemlerine göre itiş gücü fazla olduğu için
faydalı yükü daha rahat bir şekilde roket dışına atabildik.
Materyal ve Method: Roketimizde paraşütleri açabilmek ve ayrılmanın gerçekleşmesi mümkün kılmak
için CO2 tüplü kurtarma sistemi kullanıldı. Sistemimizde, tasarlamış olduğumuz fırlatıcının ucunda
bulunan sivri çivinin CO2 tüpünü delmesi sonucunda açığa çıkan yüksek basınçla faydalı yük
paraşütünü, faydalı yükü, sürüklenme paraşütünü ve ana paraşütü ittirerek roketten çıkışlarını sağlamak
üzere yapıldı. Fırlatıcını zarar görmesinin engellenebilmesi ve tetik kolunun, tetik yoluna önceden
düşmemesi için kılıf içine konuldu. Fırlatıcıda bulunan tetik kolu, içinde bulunduğu hazneden çıktığında
sıkışan yayın serbest kalmasıyla ivmelenip sivri çiviyi hareket ettirmek üzere yapıldı. Fırlatıcı kolunu
içinde bulunduğu hazneden çıkartmak için çarklı bir sistem tasarlandı. Servo motor yardımıyla çarkların
dönmesi sonucunda kılıf dönecek ve daha sonra tetik kolunun yolu açıldı. Açılan tetik kolunun yoluna,
tetik kolu düşürülerek yay yardımıyla ivmelenip sivri çivi harekete geçirildi. Harekete geçen sivri çivi
CO2 tüpünü delindi ve bu sayede açığa çıkan yüksek basınçla paraşütlerin açılması sağlandı. CO2 tüpü,
koruması ve sabitlenmesi için hazneye konuldu ve gaz çıkışı sağlanabilmesi için hava delikleri açıldı.
Böylece hava deliklerinden geçen hava ile ilk üst gövde ayrılıp içinden faydalı yük, faydalı yük paraşütü
ve sürüklenme paraşütünü dışarıya atıldı sonra ikincisinde ana alt gövde ayrılıp içinden ana paraşütü
dışarı atılarak roketi hasar almadan yere indirdi.
Sonuç: Roketimizde belirli irtifalara gelindiğinde kurtarma sistemlerimiz zamanında ve hatasız çalışarak
roketimizi hasar almadan yere indirdi.
Tartışma: CO2 sistemlerin, kara barut sistemlerine göre daha maliyetli, patladığı ortama ısı
vermemektedir. Aksine soğuk bir gaz salmakla birlikte, yüksek itme gücü sağlayan komplike bir
sistemdir. CO2 sistemleri, mekanik kurtarma sistemlerine göre yapılan testlerde fazladan malzeme
kullanılmaktadır çünkü CO2 tüpleri tek kullanımlıktır, ortama gaz salar ve bunu yönlendirmek zorunda
kalınmaktadır.