Türk Din Mûsikîsi’nde Tevşih (Tevşîh ve Naat Mukâyesesi)


Creative Commons License

İlhan Harmancı A. B.

İstem, sa.35, ss.97-116, 2020 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Basım Tarihi: 2020
  • Doi Numarası: 10.31591/istem.759562
  • Dergi Adı: İstem
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.97-116
  • Marmara Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Arapça “veşeha” kökünden türetilen tevşih, genel olarak süsleme anlamına gelmektir. Arap edebiyatında bir edebî tür olarak da yer alan tevşih aynı zamanda bir Arap müziği formu “mu-vaşşah” olarak da karşımıza çıkar. Türk Din müziğindeki tevşih formu ise Arap edebiyat ve müziğindeki tevşih formu ile benzerlik taşımamaktadır. Sadece lugat anlamı açısından ben-zerlik taşıyarak, Mevlid ve Miraciye formlarını “süslemek” için bu formların bölümleri arasın-da okunmak üzere bestelenmiş bir form olarak karşımıza çıkmaktadır. Türk Din Musikisi re-pertuarında ilahiden sonra en çok eser bestelenmiş olan tevşihin, müstakil bir form olarak isimlendirilmesi ve tanımlanması çeşitli tartışmalara sebep olagelmiştir. İşlediği konu yönüyle na’t formu olan benzerliği yanında, tevşihin ilâhi formunun alt başlığı altında tanımlanması bu tartışmaların ana sebeplerinden başlıcalarıdır. Türk mûsikîsinin tarihsel süreç içerisinde geçirdiği değişimlerin etkileri tevşih formunun özellikle usûl kullanımında etkisini hissettir-mektedir. Makalemizin amacı, tevşihin yüzyıllar içinde geçirdiği değişimi ve na’t formunu yapı ve anlam bakımından ele alarak yaşanılan bu tanım karmaşasına bir nebze açılık getirmektir.