Katılım bankaları gerek bireylerin gerek işletmelerin karşı karşıya kaldığı finansman ihtiyacına başta faiz olmak üzere İslam hukukunun yasakladığı olumsuz özelliklerden sakınarak cevap verme amacıyla tesis edilmiş yapılardır. Finansman yöntemlerini de bu hassasiyete cevap verebilecek şekilde yapılandırmış, bu sayede hem teori hem de uygulamada konvansiyonel bankacılıktan farklı birtakım yapı ve süreçleri benimsemiştir. Katılım bankalarının finansman yöntemlerinin temelinde İslam hukukunca meşru kabul edilen sözleşmeler bulunmaktadır. Finansmanın konusuna göre bu sözleşme bazen satım, bazen ortaklık, bazen de vekalet vb. şeklinde karşımıza çıkabilmektedir. Katılım bankalarının bireysel ve kurumsal müşterileri tarafından ihtiyaç duyulan hizmet alımlarının finansmanı amacıyla başvurulan sözleşmelerin başında ise icâre akdi gelmektedir. Ancak icârenin hem İslam hukukuna özgü kompleks yapısı hem de finansal bir ürün olarak tasarımındaki zorluklar bu ürün hakkında kapsamlı akademik çalışmaların yapılması ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Makalemizde katılım bankalarında hizmet finansmanı amacıyla başvurulan icâre sözleşmesi üzerinde durulmuş, konu hakkındaki klasik ve modern yaklaşımlar ana hatlarıyla belirtilmiş, hizmet finansmanında gözetilmesi gereken önemli hususlara değinilmiş ve Türkiye’deki hizmet finansmanı uygulamalarına yönelik tavsiyelerde bulunulmuştur.
This study aimed to examine Shariah governance, a critical component of Islamic financial institutions. To achieve this, a bibliometric analysis was conducted to explore general trends in Shariah governance. Data from the Web of Science, one of the most reputable academic databases, was analyzed for the period between 2008 and 2024, identifying a total of 388 papers. These documents were systematically classified and reviewed based on relevant search criteria. Utilizing tools such as VOSviewer, SciMat, and BibExcel, the study identified major trends through performance and science mapping analyses. The findings indicated Malaysia's significant influence in the field, particularly through its authors and institutions. Additionally, the role of standards-making bodies such as Accounting and Auditing Organization for Islamic Financial Institutions in shaping the literature on Shariah governance was prominently noted. The study concludes that ongoing scholarly engagement with institutional and regulatory developments remains essential for advancing the discourse on Shariah governance. Future research may further explore the comparative effectiveness of governance models across different jurisdictions.
