Pegem A Yayıncılık, Ankara, 2022
Son dönemin popüler ifadelerinden biri oldu “Coğrafya kaderdir” sözü.
Şüphesiz, doğal olarak bu bakış açısına karşı çıkacaklar olsa da, doğduğun ülke
gerçekten de bazen kişinin kaderi olabilmektedir. Düşünsenize, ortalama bir
Iraklının, Suriyelinin, Sudanlının, Eritrelinin, Afgan’ın, Vietnamlının,
Kübalının, Kuzey Korelinin kendisinin ya da çocuğunun insan ve çocuk hakları
özelinde yaşam standartları dünyanın diğer gelişmiş ülkelerindekilerle
karşılaştırıldığında ne durumdadır? Beslenmenin niteliğinden, kültür sanata,
bilimsel anlayış ve nimetlerinden yararlanmadan özgürlük anlayışına dek pek çok
ölçütte akranlarından çok daha geride dünyaya geldiklerinin ne derece
farkındadırlar? Bu anlamda fakirliğin ve cehaletin giderilmesinde vatandaşı
oldukları ülkeler genellikle başarılı olamayabiliyorlar ve hatta bazen
statükonun devamı adına olmak da istemeyebiliyorlar. İşte böylesi durumlarda,
devletlerden bağımsız olarak UNESCO, UNICEF gibi çok uluslu kuruluşlar ya da
sivil toplum kuruluşları birer kurtarıcı olarak sahaya inebilmektedirler.
Bu çok uluslu organizasyonlar ya da sivil toplum kuruluşlarının en etkin
olduğu alanlardan biri de eğitim alanıdır. Okul öncesinden üniversite eğitimine
ve hatta kimi zaman yetişkin eğitimine kadar tüm basamaklarındaki eğitim
öğretimle ilgili katkı sunan bu kuruluşlar insan hakları, çocuk hakları, çevre
eğitimi, göçmen/dezavantajlı/kız çocuklarının eğitimi gibi tema alanlarda da
işlev yerine getirebilmektedir. Bu alanların ötesinde matematik, fen, sanat, beden
eğitimi gibi alan eğitimi üzerine uzmanlaşmış sivil toplum kuruluşları da
bulunmaktadır. Bu kitabın amacı, bu alan ve alt alanlarda dünyanın farklı
noktalarında hizmet veren belli başlı çok uluslu ve sivil toplum kuruluşlarını
genel hatlarıyla gündeme getirmektir.
Önsöz’ünü okumakta olduğunuz bu kitap aslında “bir devam kitabı”
niteliğindedir. “Demokrasinin Beşinci Gücü Olarak (Türkiye’de) Eğitim Temelli
Sivil Toplum Kuruluşları” adlı kitabın ardından yerelden evrensele ilkesi
ışığında “Dünya’da Eğitim Temelli Sivil Toplum Kuruluşları”nın çalışılması
adeta bir zorunluluktu. İlk kitapta da ifade ettiğim gibi, bu kitapların
yazılma fikrinin arkasında, “Uluslararası Karşılaştırmalı Eğitim” adlı yüksek
lisans programında yer alan “Uluslararası Sivil Toplum Kuruluşları” adlı dersin
bana önerilmesi olmuştur. Kaynak kitap eksikliği ve “neden olmasın”
öngörüsü/cesareti bu kitapların varlık nedenlerinin ardındaki temel
motiflerdir; belki de biraz alanımın dışına çıkarak haddimi aşma pahasına da
olsa.