Türk Coğrafya Dergisi, sa.67, ss.11-19, 2016 (Hakemli Dergi)
Karçal Dağı’nın (Artvin) Bitki Coğrafyası
Karçal Dağı (3415 m),
Karadeniz Bölgesi'nin Doğu Karadeniz Bölümü'nde Artvin ilinde yer alır. Doğu
Karadeniz dağlarının uzantısı olan Karçal Dağı, Çoruh nehri ve kolları
tarafından parçalanmakta ve kısa mesafelerde yükseltisi 3000 m'yi aşan dağlık
alanlar oluşturmaktadır. Karçal dağı sahip olduğu iklim, toprak ve rölyef
özellikleri ile bitki örtüsü açısından özel bir alan oluşturmuştur. İnceleme
sahasında Çoruh ve Berta vadilerinin aşağı seviyelerinde 12 ºC'nin üzerinde
olan yıllık ortalama sıcaklık değerleri, zirveye yakın kesimlerinde 0 ºC'nin
altına inmektedir. Kütlede yağışın dağılışı da farklılık gösterir. Batı ve
kuzeybatı yamaçlarda 1000 mm'nin üzerinde olan yıllık ortalama yağış, Çoruh ve
Berta vadilerinin aşağı kesimlerinde 550-700 mm arasında değişir. Volkanik bir
kütle olan, Paleozik, Mesozoik ve Senozoik devirlerine ait kayaçların görüldüğü
Karçal dağında zonal, intrazonal ve azonal topraklar yer alır. Kırmızı sarı
podzolik topraklar, kahverengi orman toprakları, kireçsiz kahverengi orman
toprakları ve yüksek dağ-çayır toprakları araştırma sahasında yaygın olarak
bulunur. Bitki coğrafyası açısından Avrupa-Sibirya flora bölgesinin Öksin
provensinde yer alan Karçal dağının, bitki formasyonları, orman formasyonu,
psödomaki formasyonu ve alpin formasyondur. Büyük kesimi nemli bir iklimin
etkisi altında olan Karçal dağında hâkim bitki topluluğunu nemli orman
formasyonu oluşturur. Doğu kayını (Fagus orientalis), meşe (Q. petraea subp.
iberica, Q. hartwissiana, Q.pontica), Anadolu kestanesi (Castanea sativa),
gürgen (Carpinus betulus, C. orientalis), kızılağaç (Alnus glutinosa subsp.
barbata), gürgen yapraklı kayacık (Ostrya carpinifolia), Kafkas ıhlamuru (Tilia
rubra subsp. caucasica), titrek kavak (Populus tremula), akçaağaç (Acer sp.),
gibi türlerden oluşan yaprak döken ormanlar; yüksek seviyelerde yerlerini, doğu
ladini (Picea orientalis) ve doğu Karadeniz göknarından (Abies nordmanniana
subsp. nordmanniana) meydana gelen iğne yapraklı ormanlara bırakırlar. Kütlenin
güneybatı ve güneydoğu kesimlerinde yer yer sarıçam ormanları, güney kesiminde
ise ardıç (Juniperus communis, J.excelsa, J. foetidissima) toplulukları
bulunur. Psödomaki formasyonu, Çoruh ve Berta vadilerinin aşağı seviyelerinde
görülür. Alpin formasyon, orman sınırının üzerindeki seviyelerde geniş yayılışa
sahiptir.
Vegetation Geography of Karçal Mountains (Artvin)
Karchal Mountain (3415
m) is located in the province of Artvin in Eastern Black Sea Region of the
Black Sea Region. Being continuation of the Eastern Black Sea Mountains,
Karchal Mountain is divided by the River Coruh and its reaches and creates
mountainsides, the heights of which exceeding 3000 m in short areas. Karchal
Mountain has created a special area through its climate, soil and relief
features and its flora. Yearly average temperatures which are over 12 ºC in
lower levels of Coruh and Berta valleys in inspection areas decrease under 0 ºC
on parts close to the peak. Distribution of the rainfall varies in mass. Yearly
average rainfall which is over 1000 mm on western and northwestern slopes
varies between 550-700 mm on lower parts of Coruh and Berta valleys. Being a
volcanic mass and having rocks belonging to Paleozoic, Mesozoic and Cenozoic
eras, Karchal Mountain has zonal, intrazonal and azonal soils. Red and yellow
podzolic soils, brown forest soils, brown non-calcarous forest soils, and high
mountain-prairie soils are widely found on the inspection area. Flora formation
of the Karchal Mountain, placed in Euxine province of Euro-Siberian Region in
terms of flora geography, is composed of the forest formation, pseudo-maquis
formation and alpine formation. The dominant vegetation on Karchal Mountain,
most part of which is under the influence of humid climate, is humid forest
formation. Non-evergreen forests such as oriental beech (Fagus orientalis), oak
(Q. petraea subp. iberica, Q. hartwissiana, Q.pontica), Anatolian chestnut
(Castanea sativa), hornbeam (Carpinus betulus, C. orientalis), alder (Alnus
glutinosa subsp. barbata), hophornbeam with hornbeam leaves (Ostrya carpinifolia),
Caucasian lime (Tilia rubra subsp. caucasica), quaking aspen (Populus tremula),
maple (Acer sp.) give their places to oriental spruce (Picea orientalis) and to
coniferous forests composed of Eastern Black Sea abies on higher levels. On
southernwest and southerneast parts of the mass, there partly exist scotch pine
forests, and on the southern part, there exist juniper (Juniperus communis,
J.excelsa, J. foetidissima) communities. Pseudomaquis formation is seen on
lower levels of Çoruh and Berta valleys. Alpine formation has a wide spread on
levels