Milli Mücadelede İstiklal Yolu ve Çankırı Sempozyumu, Çankırı, Türkiye, 21 - 23 Ekim 2010, cilt.1, ss.287-308
İlk sinema gösterimi 1895 yılı sonunda Paris’te gerçekleşmiş, büyülenen halk ilk defa gördüğü sinema makinesine “Büyülü Fener” anlamına gelen Lanterne Magique ismini vermiştir. Bundan sadece bir yıl sonra II. Abdülhamid’in izniyle Sarayda ilk sinema gösterimi gerçekleşmiştir. Birinci Dünya Savaşı öncesine gelindiğinde sinema İstanbul, İzmir, Selanik gibi büyük şehirlerde yaygın bir eğlence aracı haline gelmiştir. Cumhuriyetin kurulmasıyla birlikte kültürel ve sanatsal alanda yaşanan değişim süreci sinema sektörüne de yansımış ve özellikle Halkevleri aracılığıyla Anadolu’nun dört bir yanında sinema gösterimleri yapılmaya başlanılmıştır. Bu dönemde sinemanın eğitici ve öğretici niteliği de ön plana çıkmış ve sinema Cumhuriyet ilkelerini ve ulusal kültürünü halka iletmek için bir araç olarak kullanılmıştır. Çankırı’da - daha önce gezgin sinemaların şehirde yaptığı gösterimler olsa da - ilk sinema salonu Çankırı Halkevi’nin kurulması ile açılmıştır. Halkevi, vakit kaybetmeden Almanya’dan bir sinema makinesi sipariş etmiş ve Ankara CHP Genel Merkezi’nin gönderdiği sayısız film “Çankırı Evimiz Halkevi Sinema Salonu”nda halka ücretsiz olarak defalarca gösterilmiştir. Çankırı halkı sinemayı kısa zamanda benimseyerek büyük bir merak ve beğeniyle takip etmiştir. Seyirlik bir sanat olan sinemanın Ülkemizdeki başarısı ve kısa bir sürede yaygınlaşmasında halkın yüzyıllardır benimsemiş olduğu Osmanlı temaşa geleneğinin rolü vardır. Sinema, halkın geleneksel seyir anlayışına uyma becerisi göstererek sağlam temeller üzerinde gelişme olanağı bulmuştur.
The first movie projection was made in Paris in the late 1895 and astounded community gave the name “Magic Lantern”. Just after one year, first movie projection in The Ottoman Empire was made in The Palace with Abdulhamid II’s permission. Cinema has become an entertainment instrument in such major cities like Istanbul, Izmir, Selanik in the pre-world war 1 era. With the establishment of republic system, evolution in fields of art and culture had affected the cinema sector and movie projections had been made all over Anatolia via The Community Centers. During that period, educatory and informative aspects of cinema had become prominent and been used as a vessel to convey principals of the republic and national culture to public. In Cankiri, although some mobile cinemas had run some projections before,
first movie house was built with establishment of The Cankiri Community Centre. The center immediately ordered a movie projector from Germany and many free projections was made in “Cankiri Evimiz Halkevi” Movie House with unlimited number of films provided by CHP Ankara Head Office. Public of Cankiri have adopted to cinema in no time and keep up with it with interest. Ottoman style of visual entertainment which is embraced by public for centuries, sure played a huge part in making cinema popular and be spread widely amongst nation. Cinema could adapt well to the nation’s traditional entertainment watching habits and had the chance to evolve on a solid basis.