Akademik Veri Yönetim Sistemi
II. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Türk Kültürü Sempozyumu SOBİTÜRK, İstanbul, Türkiye, 23 - 25 Ekim 2024
İnsanlar arasındaki iletişimi sağlayan, dilsel değişkenliklere, dinsel törenlere, düşünme ve anlamlandırma noktasında sınırsız yorumlamalara sahip olan sembol dili, insan düşüncesinin ürünü olup toplumsal kültür psikolojisini yansıtır. Toplumun hafızasında yer alan, paylaşılan tarihi anılar, ortak dilsel ve kültürel bağlar, yaşanılan ortak coğrafya gibi faktörler sembolleştirmeye sebep olacak millî kültür unsurlarıdır. Böylelikle semboller, millî kimliğin oluşumuna da katkıda bulunurlar.
Çalışmanın konusu, apokaliptik anlatılardaki sembol dilini ve bir milletin kültürel gelişiminde etkisi bulunan olağanüstü varlıkları ele almaktır. Çalışmada tesadüfi örneklem yöntemiyle halk anlatı türlerinden seçilen ölüm konulu metinler, edebiyat bilgi ve yöntemlerinden yorumsamacı bakış açısıyla incelenmiştir.
Apokaliptik kelimesi Türk Dil Kurumu sözlüğünde; anlaşılmaz, kapalı, karanlık (söz veya yazı) olarak belirtilmiştir. Kelimenin dinler tarihinde başta olmak üzere, edebiyatta, resimde, psikolojide, sosyolojide, felsefede vb. sosyal bilimlere ait pek çok disiplinde karşılığı bulunmaktadır. İnsanoğlunun geleceğe dair kaygılarını ve ümitlerini içeren bu kelime, edebî metinlerde de “âfet”, “kıyamet”, “sona eriş” ve “kurtuluş” kelimelerini anımsatacak biçimde sembolik anlatımları oluşturmaktadır.
Çalışmanın amacı, kültür ve sembol ilişkisinden yola çıkarak hayatın ve evrenin sonuna dair oluşturulan halk anlatılarındaki olağanüstü varlıkların âfetler sırasındaki işlevlerini ve kolektif bilinçaltındaki yansımalarını göstermektir. Kıyamete ait âfetlerde; deprem, sel, yangınlar, yere ve göğe ilişkin felâketler, melekler ile şeytanların kontrolünde gerçekleştirilen yıkımlardır. Hayatın ve evrenin sonuyla ilgili anlatılarda iyilerin ve kötülerin durumu, bu şekilde olağanüstü varlıkların iş bölümüyle gösterilmiştir.
Çalışmanın giriş bölümünde kültür ve sembol ilişkisi, sembol dili ile âfet yönetimi hakkında genel bilgiler verilmiş, birinci bölümde apokaliptik anlatılarda sembol diliyle ifade edilen ölüm konusu ele alınmış, ikinci bölümde apokalipsada olağanüstü varlıkların âfet yönetimi değerlendirilmiştir. Sonuç olarak âfetler ve âfet yönetimi çerçevesinde ele alınan apokaliptik anlatılar, toplumsal arka planı inşa eden, zamana göre değişkenlik gösteren, halk hayatına dair çıkarımlarda bulunulmasını sağlayan bilinçli yaratımlardır.
Anahtar Kelimeler: Kültür, Apokaliptik Anlatılar, Sembol Dili, Olağaüstü Varlıklar, Âfet Yönetimi.
The symbol language, which provides communication between people, has linguistic variations, religious ceremonies, unlimited interpretations in terms of thinking and meaning, is the product of human thought and reflects the psychology of social culture. Factors such as shared historical memories, common linguistic and cultural ties, and common geography in the memory of the society are national culture elements that will cause symbolization. Thus, symbols also contribute to the formation of national identity.
The subject of the study is to examine the symbol language in apocalyptic narratives and extraordinary beings that have an effect on the cultural development of a nation. In the study, texts on the subject of death, selected from folk narrative types with the random sampling method, were examined from a hermeneutic perspective from literary knowledge and methods.
The word apocalyptic is defined in the Turkish Language Association dictionary as incomprehensible, closed, dark (words or writing). The word has equivalents in many disciplines of social sciences, especially in the history of religions, literature, painting, psychology, sociology, philosophy, etc. This word, which includes the concerns and hopes of humanity for the future, also creates symbolic expressions in literary texts in a way that reminds us of the words “disaster”, “doomsday”, “end” and “salvation”.
The aim of the study is to show the functions of extraordinary beings in folk narratives about the end of life and the universe during disasters and their reflections in the collective subconscious, based on the relationship between culture and symbol. In apocalyptic disasters; earthquakes, floods, fires, disasters related to the earth and the sky, destructions carried out under the control of angels and demons. In narratives about the end of life and the universe, the situation of good and bad is shown in this way with the division of labor of extraordinary beings.
In the introduction part of the study, general information is given about the relationship between culture and symbol, disaster management with symbol language, the subject of death expressed with symbol language in apocalyptic narratives is discussed in the first part, and the disaster management of extraordinary beings in the apocalypse is evaluated in the second part. As a result, apocalyptic narratives, which are discussed within the framework of disasters and disaster management, are conscious creations that construct the social background, vary according to time, and enable inferences to be made about public life.
Keywords: Culture, Apocalyptic Narratives, Symbol Language, Supernatural Beings, Disaster Management.