Atıf İçin Kopyala
Erkiner H. H.
SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ DERGİSİ, cilt.14, sa.2, 2024 (Hakemli Dergi)
Özet
“Uluslararası Barış ve Güvenlik Hukuku” ile “Uluslararası Sorumluluk Hukuku” arasında, uluslararası hukukun gereğinin yerine getirilebilmesi yönünden veya başka bir ifade ile uluslararası hukukun üstünlüğünün sağlanabilmesi bakımından çok önemli bir ilişki vardır. Özellikle uluslararası hukukun en ağır ve ciddi ihlallerinin başında gelen ve jus cogens kurallardan kaynaklanan erga omnes yükümlülükler olan silahlı saldırı veya soykırım gibi vahim uluslararası haksız fiiller işlendiğinde bu ilişki önemini özellikle belli etmektedir. Nitekim, örneğin bir devlet tarafından gerçekleştirilen bir silahlı saldırı fiili hakkında “uluslararası barış ve güvenlik hukuku” ile “uluslararası sorumluluk hukuku” eşzamanlı olarak uygulanırlar. Aynı fiil hakkında eşzamanlı olarak uygulanma olanağı, “uluslararası barış ve güvenlik hukuku” ile “uluslararası sorumluluk hukuku” arasında hukuken olgusal bir ilişki doğurur. Uluslararası hukukun varoluşsal niteliklerinden ötürü ise bu mekanizmaların gerek ayrı ayrı gerekse birlikte etkinlikleri sorunludur. “Uluslararası kollektif barış ve güvenlik hukuku”nun gereklerinin uygulanamadığı silahlı saldırı veya soykırım gibi en ağır ve ciddi bir ihlalde bulunan bir devlete karşı “uluslararası sorumluluk hukuku”nun mekanizmalarının devletler tarafından çalıştırılması böylesi bir ihlalde bulunan bir devlete karşı uluslararası baskı oluşturabilir. Bu baskının kurulabilmesi ve uluslararası hukukun üstünlüğünün sağlanması mümkün olabilir. Ancak bu olanak dahilindeki sonucun elde edilebilmesi için “sayıca yeterince güçlü egemen devlet tarafından, yeterince etkin bir biçimde”, “uluslararası sorumluluk hukuku” mekanizmalarının çalıştırılması ve uygulanması şarttır. Bu şartın hayata geçmesi ile uluslararası hukukun üstünlüğünün sağlanması mümkün ve muhtemel bir olgudur. Uluslararası hukukta bu mekanizma potansiyel olarak uygulanmayı bekler bir biçimde mevcuttur ancak bunun devletler tarafından tercih edilmesi gereklidir. Bundan ötürü uluslararası hukuk muhakkak bir hukuk değil fakat muhtemel bir hukuktur.