Yükseköğretim Kurumlarında Dijital Doygunluğun SWOT ve Yapay Zekâ Destekli NLP Analizi


Şahin Kölemen C., Şahin E.

Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, cilt.65, sa.65, ss.3520-3552, 2025 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 65 Sayı: 65
  • Basım Tarihi: 2025
  • Doi Numarası: 10.53444/deubefd.1732003
  • Dergi Adı: Buca Eğitim Fakültesi Dergisi
  • Derginin Tarandığı İndeksler: EBSCO Education Source, TR DİZİN (ULAKBİM), Sobiad Atıf Dizini
  • Sayfa Sayıları: ss.3520-3552
  • Marmara Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bu çalışma, üniversitelerde görev yapan öğretim elemanlarının dijital doygunluk düzeylerini SWOT analizi ve yapay zekâ destekli metin analizi yöntemiyle değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Araştırma, dijital dönüşümün yalnızca teknolojik altyapı yatırımları ile sınırlı olmadığı; aynı zamanda insan kaynağı, kurum kültürü ve yönetişim yapılarının da dönüşümüne ihtiyaç duyduğu varsayımıyla yola çıkmıştır. 20 akademisyenle gerçekleştirilen araştırmada, dijital doygunluğa ilişkin 18 maddelik ölçek uygulanmıştır. Ayrıca örneklemin içinden seçilen 5 akademisyenle yapılan yarı yapılandırılmış görüşmeler aracılığıyla nitel veriler elde edilmiştir. Yapılan SWOT analizi doğrultusunda kurumun dijital dönüşüm sürecindeki mevcut durumu dört başlık altında incelenmiştir. Analiz sonuçlarına göre; veri yönetimi, iletişim ve değişim yönetimi, dijital işbirlikleri ile nitelikli insan kaynağı, üniversitenin güçlü yönleri arasında öne çıkmaktadır. Buna karşın, performans izleme sistemlerinin yetersizliği, mali sürdürülebilirliğe ilişkin kaygılar, teknolojik altyapıdaki uyumsuzluklar ve yenilikçilik eksikliği gibi unsurlar ise zayıf yönler olarak belirlenmiştir. Yapay zekâ tabanlı doğal dil işleme tekniği kullanılarak SWOT maddeleri arasındaki içeriksel benzerlikler ve stratejik uyumsuzluklar ayrıntılı bir şekilde analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular, üniversitelerin dijital dönüşüm süreçlerinde güçlü yönlerini koruyarak zayıf alanlarını iyileştirmeleri; mevcut fırsatları stratejik avantajlara dönüştürmeleri ve olası tehditlere karşı bütüncül önlemler geliştirmeleri gerektiğini ortaya koymaktadır. Üniversite yöneticilerine, politika yapıcılara ve akademisyenlere dijital dönüşüm süreçlerine yönelik uygulanabilir, veri temelli ve stratejik bir yol haritası sunmaktadır.