Akademik Veri Yönetim Sistemi
Türkiye Film Araştırmaları Dergisi , cilt.2, sa.1, ss.1-21, 2022 (Hakemli Dergi)
Türkiye’de sanat piyasasının oluşum süreci Avrupa’dakine benzer bir yol izler. Osmanlı İmparatorluğu içerisinde padişahın ve devlet erkânından kişilerin hamiliğinde ilerleyen sanatçılar, Batılılaşma hamlelerinin uzantısı olarak kurulmaya başlanan sanat piyasası çevresinde üretim gösterirler. İmparatorluk içerisinde yaşayan Rum, Yahudi ve Levantenlerin kurulmasında ön ayak olduğu sanat piyasası, müze ve sergilerle birlikte Osmanlı’nın son döneminde daha geniş kitlelere ulaşır. Bu dönemde Avrupa’dakine benzer şekilde bir sanat piyasasının oluşmasıyla birlikte yeni sanatçılar da eserlerini sergileyebilecekleri bir ortama sahip olurlar. Cumhuriyet’in ilânı ile birlikte ise devlet sanatın başlıca hamisi konumuna gelir. Başta Mustafa Kemal Atatürk ve yaverlerinin teşvikleriyle birlikte çeşitli devlet kurumları da sanat eserlerini satın alarak sanatçıların ayakta kalabilmesine ve özgün işler üretebilmesine imkân tanır. İkinci Dünya Savaşı sonrasında ise yeni kurulan müzeler, sanat galerileri ve sanatçıların bir araya geldiği mekânlarla birlikte sanat alanında bir kurumsallaşma süreci yaşanır. Bu sürecin bir uzantısı olarak Türkiye’de sanat sineması da İkinci Dünya Savaşı sonrasında Atilla Tokatlı’nın Denize İnen Sokak (1960) filmi ile ilk örneğini verir. İkinci Dünya Savaşı sonrasında sinema derneklerinin, cemiyetlerin ve film kulüplerinin kurulması ile başlayan sinema sanatının kurumsallaşma süreci, 1960’lı yıllarda Türkiye’deki sanat sinemasının oluşum ve gelişim sürecine de etki eder. Bu çalışmada Türkiye’de sanat sineması oluşumu üzerinde etkisi olan dinamiklerin olası kültürel sonuçları tartışmaya açılarak sanat sineması üretimi merkezinde tarihsel koşulların ve oluşumların izi sürülecektir.