Saglık kurumlarında medikal turizm yönetimi

Kitapçı O. C.

Sağlık Kurumları Yönetimi 1, Doç. Dr. Burak BEKAROGLU, Editör, Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları, Erzurum, ss.120-135, 2018

  • Yayın Türü: Kitapta Bölüm / Ders Kitabı
  • Basım Tarihi: 2018
  • Yayınevi: Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları
  • Basıldığı Şehir: Erzurum
  • Sayfa Sayıları: ss.120-135
  • Editörler: Doç. Dr. Burak BEKAROGLU, Editör
  • Marmara Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Medikal Turizm
Medikal turizm, hastaların kendi ülkesindeki uzun bekleme süreleri, sigorta kapsamı dışında kalan tedaviler, fiyat avantajı gibi çeşitli nedenlerle tedavi olmak için yaptıkları seyahatler olarak ifade edilebilir. Daha önceleri hastalar tedavi için ABD gibi gelişmiş ülkeleri tercih ediyorken,  günümüzde görülen medikal turizm faaliyetleri gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan ülkelere doğru yapıldığı için tersine akış kavramı olarak açıklanmaktadır. Bu duruma neden olan en önemli unsurun küreselleşme kavramı olduğu söylenebilir. Ürünlerin yanı sıra hizmetlerinde hiçbir ekonomik ve politik sınır tanımaksızın dolaşımı hastaları uluslararası alanda tedavi olmaya teşvik etmektedir. Ayrıca JCI Joint Commission İnternational gibi

•Sağlık Hizmetleri sunumunda üstün teknolojik araç gereç ve donanıma sahip olması, nitelikli ve eğitimli insan gücü.

•Türkiye’nin sağlık alanında dünyanın önde gelen ülkeleri arasında sayılması.

•Doktorların eğitimlerinin ve deneyimlerinin gelişmiş ülkeler standardında olması.

•Başka ülkelere göre sağlık hizmetleri ücretlerinin düşük olması.

•Akredite olmuş kurum sayısının fazlalığı ve özellikle özel hastanelerin teknoloji, fiziki, altyapı koşullarının iyiliği.

•Coğrafi konumu nedeniyle turistik faaliyetler için geniş bir komşu ülke potansiyeline sahip olması.

•Türkiye’nin genel olarak hizmet sektöründe iyi konumda olması ve hizmet sektörünün sağlık turizmine olumlu etkisinin yüksek olması.

•Sağlık turizmiyle ilgili çeşitli yasal düzenleme ve devlet desteğinin olması.

Zayıf Yönler:

•Medikal turizm alanında hizmet sunan sağlık kuruluşları ile Sağlık Bakanlığı arasında işbirliği ve bilgi paylaşımı sorunları.

•Kamu hastanelerinde çalışan sağlık personelinin yabancı dil eksikliği

•Türkiye’deki terör olaylarının turizmde sektöründe yarattığı olumsuz ortam.

•Uluslararası arenada yeterli tanıtım faaliyetlerinin yapılmaması

•Sağlık kuruluşlarının Sağlık Bakanlığı ile veri ve bilgi paylaşımında istenilen özen, hız ve işbirliği içerisinde olmaması sayılabilir.

Medikal turizm kavramı hem sağlık hem de turizm kavramlarını kapsaması nedeniyle birçok kamu ve özel kuruluşun düzenlemesine ve devlet desteğine ihtiyaç duyan bir faaliyet alanıdır. Bu bağlamda medikal turizm sektörünün geliştirilmesi ve planlı bir şekilde yönetilmesi ve ilgili yasal düzenlemelerin yapılması için Sağlık Bakanlığı’nın yanı sıra Kültür ve Turizm Bakanlığının ’da sektörün başka bir paydaşı olduğu görülmektedir. Türkiye’nin medikal turizm sektöründe rekabet edebilmesi için sadece sağlık hizmetleri sunumundaki kalite yeterli olmayacaktır. Sağlık hizmetlerinin kalitesinin yanı sıra otelcilik hizmetleri ve turizm hizmetlerinin de kaliteli olmasını gerektirmektedir. Ayrıca kamu kurumlarının yanı sıra Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TURSAB) ve Tur Rehberleri Birliği (TUREB) gibi kuruluşlarında koordineli bir şekilde çalışmasını gerektirmektedir.

 
 akreditasyon kurumlarının dünya genelinde 

Sağlık Kurumlarında Medikal Turizm Faaliyetlerinin Yönetimi

Günümüzde, sağlık turizminin bir çeşidi olan medikal turizm ağırlıklı olarak batılı gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan ülkelere doğru yapılmaktadır. Bu durumda en önemli etkenin ürünlerin, hizmetlerin, bilginin, insanların, düşüncelerin ve sermayenin hiçbir ekonomik ve politik sınır tanımaksızın dünya genelinde dolaşımı olarak tanımlanan küreselleşme süreci olduğu söylenebilir. Ayrıca ulaşım olanaklarının gelişimi insanlara başka ülkelere kolaylıkla erişebilme imkânı tanıyarak, kısa sürelerde dünya genelinde dolaşım özgürlüğü sağlamıştır. Bu durum ülkeler arasındaki sınırları daha az belirgin hale getirmiş ve karşılıklı bağımlılıkları güçlendirmiştir. Sınırların daha az belirgin hale gelmesinde ki bir diğer önemli gelişme de internettir. Özellikle bilgi iletişim teknolojilerinin gelişimi ve internet sayesinde bireyler dünyada ki yeni tıbbi tedaviler, teknolojik gelişmeler ve tedavi fiyatları gibi bilgi ve hizmetleri kolaylıkla takip edebilmektedirler. Bilgiye kolay ulaşım olanakları bireylerin sağlık hizmetleri kullanımı için başka ülkeleri tercih etmelerini sağlayan önemli bir etken olarak karşımıza çıkmaktadır. Bilgi iletişim teknolojilerinin gelişiminin yanı sıra medikal turizm faaliyetlerinin gelişimini sağlayan önemli diğer bir etkende ülkeler arasındaki sağlık hizmeti fiyatlarında ki farklılıklardır. Bu fiyat farkları, hastaya tedavi için gidilen bölgeye göre kimi zaman % 50 ile % 80’e varan maliyet tasarrufu sağlamaktadır.

Sağlık Turizmi Kavramı ve Çeşitleri

Sağlığı geliştirme amaçlı seyahatler, özellikle Avrupa’da neolitik ve bronz çağlarda mineral sıcak sulara ulaşmak için yapılmaktaydı. 18 ve 19 yüzyılda ise güney Fransa’daki termal bölgeler, Kuzey Avrupalı turistler tarafından kendi bölgelerindeki soğuk hava şartlarından kaçıp sağlık hizmeti almak için kullanılıyordu. Günümüzde ise; küresel anlamda turizm ve sağlık sektörlerinin gelişimi yeni seyahat nedenlerinin de ortaya çıkmasını sağlamış ve sağlık için yapılan seyahatler önem kazanarak, sağlık hizmeti kullanımı yapılan planlı seyahatler olarak tanımlanan, sağlık turizmi kavramı ortaya çıkmıştır. Sağlık turizmi, bireylerin koruyucu, tedavi edici ve rehabilite edici hizmetler için başka ülkelere yaptıkları seyahatler olarak tanımlanmaktadır.  Tanımdan da anlaşıldığı üzere sağlık turizmi geniş bir alanı ilgilendiren ve alt başlıkları da olan bir turizm çeşididir. Sağlık turizmi kavramı çoğu zaman medikal turizm kavramı ile karıştırılsa da, sağlık turizmi kapsamına dâhil hizmetler,  medikal turizm, ileri yaş ve engelli turizmi ve termal turizm olarak 3 alt başlıkta incelenmektedir. Ünite konusu gereği ağırlıklı olarak medikal turizm faaliyetlerinden bahsedilecektir.

birçok hastaneyi akredite etmesi medikal turizm için önemli bir teşvik unsurudur. Akreditasyon kurumları sayesinde hastalar alacakları sağlık hizmetinin kalitesine büyük oranda güven duyabilmektedirler.

Dünyada Medikal Turizm ve Öne Çıkan Ülkeler

Dünya genelinde medikal turizm pazarında Güney Asya ve Güney Amerika ülkeleri makul fiyatlı ve kalite sağlık hizmeti sunumları ile tercih edilir konumdadır. Örneğin; ABD’de 130 bin dolara yapılan bypass ameliyatı Tayland’da 11 dolara yapılabilmektedir. Türkiye’ de ise aynı ameliyat 15 bin dolara yapılabilmektedir. Özellikle sağlık hizmeti maliyetlerinin düşüklüğü sayesinde, medikal turizm sektöründe 2012 yılında hizmet ticareti hacmini 1.9 milyar Dolar’a yükselten ve Güney Asya ülkeleri arasında medikal turizm pazarının lideri olan Hindistan, Avrupa, Ortadoğu ve Kanadalı hastalar tarafından tercih edilmektedir. Daha sonra sırasıyla diğer Güney Asya ülkeleri olan Tayland ve Singapur gibi ülkeler gelmektedir.  Güney Amerika ülkeleri ise, iyi İngilizce bilen sağlık personelleri ve iyi iklim şartlarının da etkisi ile özellikle Avrupalı ve ABD’li hastalar için önemli bir destinasyondur.  Güney Asya ülkelerine göre sağlık hizmeti fiyatlarının daha yüksek olmasına rağmen ABD’ye coğrafi yakınlığı hastalar tarafından tercih edilmesinde önemli bir etkindir. Bu durum,  Kosta Rika, Brezilya, Panama, Meksika gibi Güney Amerika Ülkeleri ile Güney Asya Ülkeleri arasında ciddi bir rekabete neden olmaktadır.

Dünya’da sağlık amaçlı planlı seyahatlerin fiyat avantajı nedeniyle ağırlıklı olarak gelişmekte olan ülkelere yapıldığı görülse de,  ABD’nin medikal turizm pazarında dünya genelinde 4. sırada olması, bazı medikal turistler için fiyat unsurunun en önemli unsur olmadığını göstermektedir. Medikal turistlerin hastalıklarının durumuna göre maliyet yüksek olsa dahi yeni tıbbi tedaviler, ileri teknoloji ve kaliteli sağlık hizmeti sunumu ABD gibi gelişmiş ülkeleri tercih etmelerine neden olmaktadır.

Türkiye’de Medikal Turizm

Turizm pazarında önemli bir yere sahip olan Türkiye coğrafi konumu,  iklimi, doğal ve tarihi zenginlikleri ile 2017 yılı itibariyle 26 milyon turist ağırlamıştır. Son yıllarda ise alternatif turizm çeşitlerinden biri olan medikal turizm alanında önemli gelişmeler kaydetmiştir. Türkiye kalite sağlık hizmetleri sunumu, nitelikli sağlık personelleri,  sağlık hizmetleri maliyetinin batılı ülkelere göre daha az olması sebebiyle medikal turizm pazarında yıldızı parlayan ülkeler arasındadır. Ayrıca sağlık turistlerinin ülke tercihlerinde önemli bir unsur olan akredite olmuş kurumların çokluğu Türkiye’nin sağlık hizmet kalitesini ve medikal turizm hizmet sunumu açısından sektörde hazır olduğunun kanıtı niteliğindedir. Türkiye 45 sağlık kuruluşu ile Tayland’dan sonra dünyada en fazla JCI ( Joint Commission İnternational) akreditasyon belgesine sahip ülkedir.

Medikal turistlerin ülkemizi tercih etmesinde düşük tedavi ücretlerinin yanı sıra tıbbi tedavilerdeki başarı oranları da önem arz etmektedir. Örneğin, tüp bebek tedavisinde ilk girişimde olumlu sonuçlar alınması ve Avrupa ülkelerine göre tüp bebek tedavisinde daha başarılı sonuçlar elde edilmesi Türkiye’nin tercih edilmesinde önemli bir etkendir. Ayrıca Türkiye’nin tıbbi teknolojisinin ve sağlık profesyonellerinin eğitim ve donanımı Ortadoğu ülkeleri ve Doğu Avrupa ülkelerinden kanser tedavisi için gelen medikal turistleri cezbetmektedir.   Ülkemizin çeşitli avantajları olmasına karşın medikal turizm pazarındaki payanı daha da geliştirmek için güçlü ve zayıf yönlerinin iyi analiz edilmesi gerekmektedir. Türkiye’nin medikal turizm pazarında güçlü ve zayıf yönleri şu şekilde sıralanabilir;