Strategic Public Management Journal, cilt.6, sa.12, ss.134-148, 2020 (Hakemli Dergi)
Öz
Afganistan’daki insan hakları konusunun, özellikle 11 Eylül olaylarından sonra, küreselleşme bağlamında
boyutları söz konusudur. 1924-2004 arasında Afganistan’da altı anayasa değişikliği yaşanmıştır. 2004
Anayasası, ülkenin hukuk tarihinde önemli bir dönüm noktası olup Türk ve İslam dünyasında da önde
gelenlerdendir. Bu anayasa, medeni ve siyasi hakları koruma yanında uluslararası sözleşmeler doğrultusunda
sosyal, ekonomik ve kültürel hakları da desteklemektedir. Bu bağlamda, 2001 Bonn Konferansı’nda insan
haklarının önemi vurgulanmış ve yeni Afganistan anayasal düzeninin insan hakları komisyonuna saygı
duymasını zorunlu kılmıştır. Buna karşın, Batılı ülkelerce finanse edilen komisyonun faaliyetleri, Afganistan
halkı tarafından Batılı bir proje olarak görülmüş ve muhafazakar Afganlar buna karşı çıkmıştır. Öte yandan
liberal Afganlar ise bu gelişmeleri toplumsal adalet için önemli bir fırsat olarak kabul etmişlerdir. Bu
makalede, insan hakları kavramı ve gelişimi özetlenerek bu konuda Afganistan’da görülen engeller ve zorluklar
analiz edilmektedir. Bunun yanında, insan haklarının Afganistan’daki gelişimi ile 2004’ten itibaren, özellikle
uluslararası mutabakatlar kapsamında katkıları incelenmektedir.
Anahtar Kelimeler: Afganistan, Anayasa, İnsan Hakları, Azınlık Hakları, Afganistan Bağımsız İnsan Hakları
Komisyonu
Abstract
The dimensions of the human rights issue in Afghanistan, especially after the events of September 11, are in
the context of globalization. Six constitutional amendments occurred in Afghanistan between 1924-2004. The
2004 Constitution is an important turning point in the country’s legal history and is one of the leading figures
in the Turkish and Islamic world. In addition to protecting civil and political rights, this constitution also
supports social, economic and cultural rights in line with international conventions. In this context, the
importance of human rights was emphasized at the 2001 Bonn Conference and required the new Afghanistan
constitutional order to respect the human rights commission. In contrast, the activities of the commission,
financed by the Western countries, were seen by the people of Afghanistan as a Western project and opposed
the conservative Afghans. On the other hand, liberal Afghans accepted these developments as an important
opportunity for social justice. In this article, the concept and development of human rights are summarized and
the obstacles and challenges in Afghanistan are analyzed. In addition, with the development of human rights in Afghanistan, contributions are being explored since 2004, especially in the context of international
agreements.
Key Words: Afghanistan, Constitution, Human Rights, Minority Rights, Afghanistan Independent Human
Rights Commission.