İSKÂNDAKİ KARARSIZLIK: DOĞAL AFETLER VE KAYBOLAN YERLEŞMELER 1 (XVI-XX. YÜZYIL MANİSA-KONYA ÇEVRESİ ÖRNEĞİ)


YİĞİT İ.

Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, cilt.0, sa.26, ss.329-364, 2017 (Hakemli Dergi) identifier

Özet

Uzun bir iskân tarihine sahip olan Anadolu'da, yerleşmelerin kuruluş, gelişme ve devamlılığında siyasi, sosyal ve ekonomik (beşeri) şartların yanında doğal faktörler de önemli rol oynamıştır. Tarihi süreçte, doğal ve beşeri imkânların en uygun olduğu sahada yerleşmeler kurulmuş ve devamlılığını günümüze değin sürdürebilmiştir. Yerleşme yerinin yanlış seçildiği ya da süreç içerisinde doğal ve beşeri birtakım olumsuzlukların yaşandığı durumlarda ise yerleşmeler, öncelikle yer değiştirmek zorunda kalmışlar, hatta bazı durumlarda tamamen kaybolup gitmişlerdir. Osmanlı'dan Cumhuriyet'e değin yaşanan süreçte te benzer durumların yaşandığı ve yerleşmelerin kaybolduğu anlaşılmaktadır. Özellikle XVI. yüzyıldan günümüze özellikle kırsal alanda birçok yerleşmenin kaybolduğu dikkati çeker. Yerleşmelerin kaybolmasında siyasi, sosyal ve ekonomik faktörlerin yanında insanların karşısında çoğu zaman çaresiz kaldığı hususlardan birisi de doğal afetlerdir. Eldeki bu çalışma da XVIXX. yüzyıl aralığında, Manisa ve Konya çevrelerinde yerleşmelerin kaybolmasında doğal afetlerin etkisi ortaya konmaya çalışılmıştır. Yapılan arşiv çalışması, arazi araştırması ve ilgili literatür değerlendirmeleri neticesinde; deprem, sel/taşkın, kuraklık, kıtlık, çekirge istilası gibi faktörlerin sahadaki yerleşmeleri derinden etkilediği ve bazılarının kaybolmasına neden olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Besides political, social and economic (human) factors in the establishment of settlements, and development and continuity in Anatolia, which has been a long settlement process, natural conditions have also played an important role. Throughout history, settlements were established and able to maintain their continuity so far where natural and human facilities have been most relevant in the region. The settlements, which are improperly selected or in cases, where there are a number of natural and humane negative situations, first they are forced to change the settlement places, even in some cases, they are completely disappeared. It is understood that there exist some lost settlements and similar cases from Ottoman time to Republic era. Especially, disappearance of the many settlements especially in rural areas from XVI. century to the present draws attention. One of these issues that make people often helpless is natural disasters besides political social and economic factors in the disappearances of these settlements. In this study, the impact of natural disasters in the disappearance of settlements in Manisa, Konya and its environment in the interval of XVI-XX. Centuries is studied. As a result of the archive and field researches and evaluation of the relevant literary review, it has been found out that those natural disasters such as earthquake, flood, famine, drought; locusts' invasion deeply affected the settlements in the region.