Akademik Veri Yönetim Sistemi
Eğitim Araştırmaları Kongresi (FSMVU-EAK2020), 9 - 11 Mayıs 2020, cilt.1, sa.3024, ss.451-467
ÖZET
Problem Durumu:
Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi son yıllarda gerek devletin konuya verdiği önem, gerek akademik alanda yapılan değerli çalışmalar sebebiyle oldukça ilerlemiş ve önem kazanmıştır. Herhangi bir dilin yabancı dil olarak öğretimi sürecinde, dili salt yapısal özellikleri ile ele almanın veya yabancı dil öğretimini sadece hedef dile ait dil bilgisi yapılarının ve kurallarının aktarımı olarak yorumlamanın önemli sorunları da beraberinde getirebileceği söylenebilir. “Dilin karakteri bir anlamda aynı zamanda ruhtur (Geist), bu ruh dilde kendini gösterir ve dili ruhlandırır”.(Humboldt, akt. Akarsu B., 1998, 58) Her milletin dilinde, o millete ait unsurlar ve o dili konuşan toplumun dünyaya bakış açısı gizlenmektedir. Bu sebeple yabancı dil olarak Türkçe öğretimi amacıyla yapılan müfredat çalışmalarında, hazırlanan kitaplarda Türkçeye ait bu ruhun da yerini alması oldukça önemli gözükmektedir. Bunun tersine yaklaşımlarda, yabancı dil olarak Türkçe öğretimi yapan öğretmenlerin de bir dil teknisyeni olarak görülmesi, sadece kuralların aktarımcısı olarak yorumlanması kaçınılmazdır. Birçok düşünür tarafından dile getirilen dilin ruhu kavramı düşünüldüğünde, dilin ruhunun içinde dili konuşan topluma ait bir toplum bilgisinin var olduğu düşünebilir. Dilin olmuş, bitmiş, tamamlanmış bir ürün değil, bir enerji, bir etkinlik olarak gören Humboldt, dilin bu değişkenliği ve özgünlüğünde onu konuşan toplumun ruhunu yani kültürünü görmektedir. (akt. Akarsu,1998,21) Bu sebeple dile, ruhunu, enerjisini ve dinamik karakterini veren kültürün de içeriğinde, aynı dilin tanımında olduğu gibi dinamik öğeler bulunmaktadır. “Kültür nesne gibi karşımızda duran sabit bir varlık değildir. O oluşan, gelişen, değişen veya donmuş hale de gelebilen, ama bilfiil var olan, temelde soyut nitelikli bir mevcudiyeti ifade eder.” ( Köktürk,2017,151) Kültür, değişen, gelişen veya durağan yönleriyle içinde yaşadığımız çağda bir ulusun yumuşak gücü olarak da kullanılmaktadır. Özellikle Türkiye Maarif Vakfı ve Yunus Emre Enstitüsünün yürüttüğü faaliyetler kültürel diplomasi adına yapılan önemli faaliyetlerin arasında özel bir öneme sahiptir. Türk dili ve Türk kültürünün farklı ülkelerde doğru tanınmasına hizmet etmektedir. Bu sebeple, aynı zamanda önemli bir kültürel diplomasi aracı olarak kabul edilmektedir. Bu durum yabancı dil olarak Türkçe öğretimini büyük bir özenle ele almayı gerektirmektedir. 2018 yılında Diller İçin Avrupa Ortak Çerçeve Metninin(2018) genişletilmiş baskısının yayımlanmasıyla, XXI. yüzyılda öğrenenin dil kullanıcısı ve sosyal aktör olma sürecindeki gereksinimleri de bu bağlamda yeniden tartışmaya açılmıştır. Metinde ayrıntılı olarak yeniden betimlenen aracılık yeterlilikleri ve Çok kültürlü Dağarcığın Keşfi Yeterlilikleri (CECR,2018,168) 2001 yılında yayımlanan ilk metinden oldukça farklı bir içeriği ortaya koymaktadır. Yabancılara Türkçe öğretimi de dâhil olmak üzere tüm dillerin yabancı dil olarak öğretiminde, öğrenenden yeni yeterlilikler beklenmektedir. Bu araştırmada, henüz Türkçeye çevrilmemiş olan yeni metinden yola çıkılarak, yeniden tanımlanan öğrenenin, kültürler arası bir sosyal aktör olarak gereksinimleri tartışılacak ve bu durumun kültürel diplomasi bağlamında etkileri üzerinde durulacaktır.
Araştırma Yöntemi:
Yansıtıcı ve yorumlayıcı olarak ifade edilen nitel araştırma yöntemi tümevarım ve tümdengelim arasında gidip gelen kompleks bir muhakeme içermektedir. ( Creswell, akt. Bütün, Demir, 2016) Bu sebeple araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın en önemli amacının 2018 yılında Diller İçin Avrupa Ortak Çerçeve Metninin genişletilmiş baskısının ortaya çıkmasıyla ayrıntılı olarak ele alınan, aracılık yeterlilikleri ve kültür kavramını sosyal aktör bağlamında değerlendirmek olması sebebiyle durum çalışması araştırması seçilmiştir. Çünkü durum çalışması materyaller ve dokümanlar aracılığıyla detaylı ve derinlemesine bilgi toplamayı amaçlayan nitel bir yaklaşımdır. ( Creswell, akt. Bütün, Demir, 2016) Diller İçin Avrupa Ortak Çerçeve Metninin (2018) genişletilmiş baskısı doküman analizi, tarama modeli kullanılarak incelenmiştir. Araştırmanın bir diğer amacı, sosyal aktör kavramını, kültürel diplomasi bağlamında konumlandırmaktır. Bu sebeple Batı ülkelerinde yabancı dil öğretiminin, yumuşak güç unsuru olarak kullanımına verilen önem, saptanan ölçütler doküman analizi ve tarama modeli kullanılarak tespit edilmeye çalışılmıştır. Doküman analizi Fransa ve Fransızca ile sınırlandırılmıştır. Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde iletişimsel dil yeterlilikleri çalışma kapsamında araştırma alanı dışında bırakılmıştır. Araştırma sosyal aktör olarak kabul edilen dil kullanıcısının genel yeterlilikleri ile sınırlandırılmıştır. Bu sebeple yabancı dil olarak Türkçe öğretiminin yumuşak güç unsuru olarak, tek yönlü analizi ve yorumu yapılmıştır. Diller İçin Avrupa Ortak Çerçeve Metninin (2018) ortaya koymuş olduğu, aracılık yeterlilikleri dışında kalan tüm yeterlilikler, metnin Fransızca aslından çeviri yapılarak alıntılanmıştır.
Beklenen/Geçici Sonuçlar:
Devam eden araştırmada, geçici bulgu ve sonuçlar doğrultusunda öğrenenin, belirlenen yeni yeterlilikler çerçevesinde, sosyal aktöre dönüşme sürecinde dil ve kültür taşıyıcısı olmasının, önemli bir kültürel diplomasi faaliyeti olarak göz önüne alınmasının önemi ortaya çıkmıştır. Aynı zamanda Diller İçin Avrupa Ortak Çerçeve Metninin genişletilmiş baskısının (2018) 2001 yılında yayımlanmış olan ilk baskısı ile karşılaştırılması sonucunda, eylem odaklı yaklaşımın en önemli kavramlarından biri olarak kabul edilen sosyal aktör kavramının ve yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan materyallerin görev odaklı etkinlikler kapsamında yeniden değerlendirilmesi gerektiği sonuçlarına ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi, Kültürel Diploması, Aracılık Yeterlilikleri, Kültür