Akademik Veri Yönetim Sistemi
Uluısal Tıp Eğitimi Sempozyumu, Eskişehir, Türkiye, 10 - 12 Nisan 2020, ss.60-61
Giriş: Sosyal hesap verebilirlik her tıp fakültesinin planları, eylemleri ve eğitim-araştırma sonuçları açısından kendi bölgesinin ve ülkesinin ihtiyaçlarına göre farklılık gösterebilir. Yapılan çalışmalar sosyal hesap verebilirliğin, toplumlarının, bölgesel ve ulusal, özellikle de yetersiz hizmet alan ve savunmasız nüfuslarının ihtiyaçlarını karşılayan, ortaklaşa çalışan ve bunlara cevap veren bazı tıp fakülteleri tarafından benimsendiği göstermektedir. Sosyal hesap verebilirlikte; fakültelerin organizasyon ve işlevlerinde sosyal hesap verebilirlik planlarını, eğitim programı ve araştırma faaliyetlerinde sosyal sorumluluk eylemlerini belgelemeleri ve eğitimlerinin/ araştırmalarının/hizmetlerinin mezunlarının (birlikte çalıştıkları sağlık profesyonelleriyle birlikte) toplumlarının, bölgelerinin ve uluslarının sağlık bakımı ve sağlığı üzerindeki olumlu etkilerini göstermeleri beklenir. Amaç: Bu çalışmanın amacı, tıp fakültelerinin tıp eğitimi anabilim dallarının, eğitim kurullarında çalışan öğretim üyelerinin ve eğitimden sorumlu dekan yardımcılarının sosyal hesap verebilirlik kavramına yönelik görüşlerini derlemek ve tıp eğitim programı geliştirme ve değerlendirme süreçlerine yansımasını değerlendirmektir. Yöntem: Niteliksel yöntemle tasarlanan araştırmada İstanbul’daki tüm kamu ve özel tıp fakültelerindeki yöneticiler, tıp eğitimi anabilim dallarında ve eğitim kurullarında görevli bazı öğretim üyeleri gibi anahtar kişilerle çalışmayı kabul etmeleri durumunda yaklaşık 30 dakikalık yarı yapılandırılmış görüşmeler planlanmıştır. Görüşme sırasında; sosyal hesap verebilirlik kavramının kurumsal ve ulusal düzeyde tanımı ve kapsamı konusundaki düşünceler, kurumsal olarak bu kavrama yönelik yapılan veya planlanan çalışmalar ile ulusal, uluslararası düzenlemelere ilişkin öneriler aranmış ve derlenmiştir. Görüşme verileri sesli olarak kaydedildikten sonra metin halinde çözümlenmiş ve içerik analizi ile değerlendirilmiştir. Bulgular: Çalışmada şu ana kadar erişilen verilerin analiz sonuçları değerlendirilmiştir. Sosyal hesap verebilirlik kavramının görüşmecilerde çağrıştırdığı tanım ve kapsam incelendiğinde; ‘topluma karşı sorumluluk’, ‘topluma verilen söz’, ‘toplumda sık görülen hastalıklara yönelik eğitim programı hazırlamak’, ‘topluma karşı yasalarla belirlenmiş sorumlulukları yerine getirmek’ ve ‘şeffaflık’ olarak ifade edildiği görülmüştür. Kurumsal bağlamda sosyal sorumluluğa yönelik yapılan veya planlanan çalışmalara ilişkin görüşler incelendiğinde; katılımcılar kavramın kurumun gündemine alınıp, kurum içi çeşitli aktivitelerle ortak bir anlaşma yaratacak düzeye gelene kadar tartışma/anlama süreçlerinin yaşanması gerektiğini, bu yolla kavramsal çerçevenin oluşturularak eğitim programına bütüncül olarak yansıtılabileceğini belirtilmiştir. Sosyal hesap verebilirlik kavramı programının sonuçları arasında tanımlanıp programda ders veya çeşitli etkinliklerle temsil edilse de fakültelerdeki mevcut disiplin temelli yaklaşımın sosyal hesap verebilirliğe yönelik ortak bir görüş oluşturma çabalarının önündeki en önemli engel olduğu vurgulanmıştır. Buna karşılık merkezi karar ve yürütme yetkisine sahip yapıların oluşturacağı ulusal çerçevenin kurumsal çalışmalara başlanmasında itici güç olacağı, kurumların dış paydaş analizi yaparak elde edeceği verilerin, ülke düzeyinde iyi uygulama örneklerinin paylaşılmasının kurumsal süreçleri destekleyeceği düşünülmektedir. Bunların yanı sıra, ulusal düzeyde tüm kurumların kendi alanı bağlamında sosyal hesap verebilirliği benimsediği ve çalışmalarına yansıttığı taktirde tıp eğitiminde de sosyal hesap verebilirlik bağlamından umulan anlam ve bütünlüğe erişebileceği, ifade edilmiştir. Sonuç: Çalışma kapsamındaki tıp fakültelerinde mezuniyet öncesi tıp eğitimini planlayan ve koordine edenlerin anahtar kişilerin sosyal hesap verebilirlik kavramını topluma karşı sorumluluk çevresinde algıladığı/anlamlandırdığı görülmektedir. Katılımcılar tıp eğitimi içinde disiplin temelli örgütlenme yapısının varlığı düşünüldüğünde, sosyal hesap verebilirlik gibi kavram ve yansıması olabilecek çalışmaların kurumsal olarak tartışılması, anlaşılmasına yönelik yeterli zaman ve uygun aktivitelerin yaratılması gerektiğine, yanı sıra ulusal görüş birliği yaratacak çalışmaların da bu sürece yapacağı katkıya vurgu yapmıştır. Bu çalışmanın sonucunda elde edilecek görüşlerin kurumsal ve ulusal bir görüş birliği, çerçeve oluşturma çalışmalarında bir basamak olarak görülmesi beklenebilir.