Akademik Veri Yönetim Sistemi
Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, cilt.2, sa.48, ss.153-224, 2022 (Hakemli Dergi)
Klasik Türk edebiyatının en önemli edebî ürünlerinden biri olan medhiyeler, bu edebiyatın başlangıcından nihayetine kadar yüzlerce şairin elinde sayısız örneği verilen bir tür olmuştur. Hz. Peygamber’e sunulan Kasîdetü’l-Bürde’den sonra Efendimizin hırkasını kaside şairine hediye etmesi halifeler ve İslam ülkelerindeki sultanlar için örnek olmuş, bu sünneti takip etmek isteyen padişahlar kendilerine sunulan kasideler karşılığında şairlere çeşitli ihsanlarda bulunmuştur. Bu çalışmada da Osmanlı Devleti’nin yükseliş dönemi padişahlarından II. Bayezid (1481-1512)’e sunulan medhiyeler konu edilmiş, T.C. Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi Evrakı’nda bulunan ve hepsi bugüne kadar herhangi bir kaynakta yer almayan Türkçe medhiyeler ilim âlemine sunulmuştur. Devrinde nevruz ve bayramlarda birer kaside sunulmasını şairlere şart koşan II. Bayezid, bu kasideler neticesinde günümüze ulaşan in‘âmât defterlerinden de takip edebildiğimiz kadarıyla şairleri çeşitli in‘âm ve ihsanlarla desteklemiştir. II. Bayezid, kendisi de ‘Adlî mahlasıyla şiirler kaleme alan şair bir padişah olarak bu isteğiyle sadece şairleri şiir yazma konusunda teşvik etmemiş, aynı zamanda gelişme devrindeki Türk edebiyatına ve Türkçeye son derecede önemli bir katkı sağlamıştır. Klasik Türk edebiyatının birincil kaynaklarından tezkirelerin II. Bayezid ve dönemi hakkında yazdıklarına baktığımızda bu durumun son derece açık olduğu görüldüğü gibi arşivden günümüze ulaşan belgelerde ve yine manzumelerde de bu durum müşahede edilebilmektedir. Çalışmada hiçbirisi bugüne kadar yayımlanmamış medhiyelerin metinleri verilip şairlerinin kimliği üzerinde tartışmalar yapılırken Türk edebiyatının ilk kaynaklarından olmasa da arşiv belgelerinin edebiyata katkısının ne derece önemli olduğuna dikkat çekilmeye çalışılmıştır.
Praise poems, one of the most important literary products of classical Turkishliterature, have been a genre of which countless examples have been given byhundreds of poets from the beginning to the end of this literature. After QasidahBurda was presented to the Prophet, the Prophet's gift of his cardigan to the qasidahpoet set an example for the caliphs and sultans in Islamic countries, and the sultanswho wanted to follow this sunnah donated various gifts to the poets in return forthe praise poems presented to them. In this study, the praises presented to BayezidII (1481-1512), one of the sultans of the rising period of the Ottoman Empire, werediscussed, and Turkish praise poems which have not been included in any source sofar, have been presented to the attention of the scholars, which are in the archivedocuments of the Ottoman Archives of the Turkish Republic State Archives andTopkapı Palace Museum. Bayezid II stipulated that poets should present a praisepoem in Nawrooz and eids in his period. As a result of these qasidas, Bayeziddrowned the poets in various presents and blessings as far as we can follow from thein'amat books that have survived to the present day. Bayezid II himself, as a poetsultan who wrote poems with the penname Adlî, not only encouraged poets to writepoetry; but also contributed immensely to Turkish literature and Turkish in thedevelopment period. When we look at the writings of tazkiras (collection ofbiographies), one of the primary sources of classical Turkish literature, aboutBayezid II and his period, this situation can clearly be observed in the archivaldocuments and in the poems that have survived today. In this study, while the textsof the praise poems, none of which have been published until now, are given anddiscussions are made on the identity of their poets, it will be tried to be revealed howimportant the contribution of archive documents to literature is, although they arenot the first sources of Turkish literature.