Türk-İslam eğitim geleneği; duyguların tekâmülü, kendilik bilgisi ve şahsiyet olgunluğu üzerine kuruludur. Bilginin öğrenilmesi kadar onun içselleştirilmesi ve olumlu davranışa dönüşmesi temel bir gaye olarak benimsenir. Bu gayeye münasip olarak Türk düşüncesine zemin teşkil eden metinler arasında zikredebileceğimiz siyasetnameler, eğitim bilimleri açısından da son derece önemli kaynaklardır. Siyasetnameler temelde ideal bir şahsiyet olarak insanı yaşatmak, onu terbiye edip iyi bir insan olarak yetiştirmek, aynı zamanda devleti adalet ve emniyet temelleri üzerinde yüceltmek maksadıyla dönemin âlim, ârif ve kimi zaman da tecrübeli devlet adamları tarafından kaleme alınmıştır. Bu metinler, ilk muhatapları olan sultan kadar ikinci yahut yaygın muhatapları açısından da bağlayıcıdır. Sultanın idealize edilmiş vasıfları benzer şekilde toplumun her bir ferdinin sahip olması istenen vasıflar olarak kabul edilir. Siyasetnameler; tarih, siyaset bilimi, sosyoloji gibi alanlara da önemli bir kaynaklık teşkil eder. Bu metinler her ne kadar devlet yönetimine ilişkin din, töre ve tarihî tecrübelerden esinlenen nasihatleri barındırsa da muhatabı insan olduğu için öncelikle onun şahsiyetini inşa etmeyi hedefler. Nitekim devlet aygıtı onu yöneten insanların şahsiyeti ve iradesiyle istikamet kazanır. Bu yönüyle siyasetnamelerde geleneksel terbiyenin esas ve yöntemlerinin izlerini sürmek mümkündür. Siyasetnamelerde öngörülen prensipler ve model olarak ortaya konulan meziyetler, günümüz eğitim düşüncesi açısından da ilham vericidir. Çalışmada en önemli siyasetnamelerinden biri olarak kabul edilen İmâm Gazâlî’nin (ö.505/1111) Nasîhatü’l-mülûk isimli eserinin 19. yüzyılın ilk yarısında Manisalı Ahmed Esad Efendi tarafından yapılan tercümesinin örnekliğinden yararlanılmıştır. Hususen bu çalışma nihai olarak bahsi geçen tercümede şahsiyet eğitimine ilişkin öne çıkan kavramları içerik çözümlemesi yöntemiyle tahlil etmeyi ve buradan hareketle siyasetnamelere ilişkin farklı bir bakış açısı yakalamayı hedeflemektedir.
Turkish-Islamic education tradition; it is based on the evolution of emotions, self-knowledge and personality maturity. Internalizing the information and transforming it into positive behavior is adopted as a fundamental goal as well as learning the information. In accordance with this purpose, the political books, which we can mention among the texts that form the basis of Turkish thought, are also extremely important sources in terms of educational sciences. Siyasetnames were written by the learned, wise and sometimes experienced statesmen of the period with the aim of keeping the human being alive as an ideal personality, educating him and raising him as a good person, and at the same time exalting the state on the foundations of justice and security. These texts are binding for their second or common addressees as much as their first addressee, the sultan. The idealized qualities of the sultan are similarly considered as qualities that every member of the society should have. Siyasetnames; it also constitutes an important resource for fields such as history, political science and sociology. Although these texts contain advice inspired by religion, customs and historical experiences regarding state administration, they primarily aim to build the personality of the addressee, since he is a human being. As a matter of fact, the state apparatus gains direction with the personality and will of the people who manage it. In this respect, it is possible to trace the principles and methods of traditional education in siyasetnames. The principles envisaged in the policy books and the virtues presented as models are also inspiring in terms of today's educational thought. In the study, the example of the translation of Imam Gazali's (d.505/1111) work named Nasîhatü'l-mülûk, which is considered to be one of the most important siyasetnames, was made by Ahmed Esad Efendi from Manisa in the first half of the 19th century. In particular, this study ultimately aims to analyze the prominent concepts related to personality education in the mentioned translation using the content analysis method and, from this point of view, to capture a different perspective on the siyasetnames.
