XIX. Yüzyıla Kadar Olan Mevlevi Ayinlerinde Usul-Vezin ilişkisi


İlhan Harmancı A. B.

Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sa.36, ss.255-276, 2009 (Hakemli Dergi)

Özet

Mevlevt ayini Türk din mOsikisinin miraciyeden sonraki en büyük ve sanatlı formudur. Gerek yapısı gerekse bestecilik anlayı§ı itibariyle özel bir konuma sahiptir. Aynı zamanda bu anlayı§ın yüzyıllar boyunca korunarak "Beste-i Kadim" denilen klasik ayinlerden günümüz ayinlerine kadar bir gelenek içerisinde aktarılmı§ olması bakımından mGsikimizde çok önemli bir yer tutmaktadır. Mevlevt ayinlerinin güfteleri Hz. Mevlana'nın Mesnevf ve Divan-ı Kebir'inin gazeliyyat ve rubaiyyat bölümlerinden seçilmi§tir. Ayrıca Etlak1, Sultan Yeleel gibi Mevlev1 büyüklerine ait manzum parçalara da rastlamak mümkündür. Güftelerin tamamı arQz vezni ile yazılmı§tır. Bu çerçevede çalı§mamızda asırlara meydan okuyarak gelen bestecilik geleneği ile mGsikimizde çok önemli bir yere sahip olan Mevlev1 ayinlerini -bestecilikte usul-vezin ili§kisi geleneğimizi ortaya koymak bakımından önemli olduğu kanaatiyle- melodiden sonra bestenin temelini olu§turan usul ve güft:e (vezin) unsurları ve bunların birbirleriyle ili§kisi ile ortaya konan !ka' kalıpları yönünden değerlendirdik.