Demokrat Parti Döneminde (1950-1960) İktidar ve Sinema İlişkileri


Creative Commons License

Lüleci Y.

Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Düşünceler Hakemli E-Dergisi, sa.14, ss.28-46, 2020 (Hakemli Dergi)

Özet

Bu çalışma, 1950-1960 yılları arasında iktidarda bulunan Demokrat Parti (DP)’nin kültür/sanat politikası ve bu politikanın bir uzantısı olarak değerlendirilebilecek olan sinema alanındaki yaklaşım ve icraatlarını ortaya koymayı amaçlamaktadır. DP iktidarı, kendinden önceki Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) iktidarının devletçi politikalarından farklı olarak kültür/sanat alanında liberal bir politika izleyip devletin bu alandaki faaliyetlerini sınırlamış olsa da sinema alanında sansürü katı bir şekilde uygulamaya devam etmiştir. DP’nin bu politikasıyla sinemanın gelişimine zarar verdiği düşünülebilirse de durum bundan ibaret değildir; zira DP aynı zamanda ülkedeki ulaşım ve elektrik ağını genişleterek sinemanın en ücra yerleşim yerlerine kadar ulaşmasını da sağlamıştır. Türk sineması, gerçek anlamda sanatsal değeri yüksek filmlerini bu yıllarda üretmeye başlamış, Yeşilçam sineması bu dönemde ortaya çıkmıştır. Sinemacılar da hazırladıkları raporlarla iktidarın dikkatini çekmeye çalışmışlardır. Disiplinler arası bir yaklaşımın benimsendiği bu çalışmada, ele alınan konu ve dönemin niteliği dolayısıyla tarihsel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Bu konuyla ilgili literatürün taranmasına ek olarak Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivi (CCA) belgelerine yer verilmiştir.

This study aims to reveal the culture / art policy of the Democratic Party (DP) in power between 1950 and 1960 and its approaches and activities in the field of cinema which can be considered as an extension of this policy. Unlike the legal policies of the former CHP government, the DP government pursued a liberal policy in the field of culture / art and limited the activities of the state in this field, but continued to apply strict censorship in the field of cinema. This policy of the DP can be thought to undermine the development of cinema, but this is not the case; Because, DP has also expanded the transportation and electricity network in the country, it has enabled cinema to reach the most remote settlements. Turkish cinema started to produce films with high artistic value in these years and Yeşilçam cinema emerged in this period. The filmmakers also tried to draw the attention of the government with the reports they prepared. Due to the subject investigated and the characteristics of the period the methodology of the study that was conducted within an interdisciplinary approach, was the historical research method. Next to literature review the study contains documents from the Presidential Republic Archive (CCA).