Atıf İçin Kopyala
Uzun M.
International journal of geography and geography education (Online), sa.40, ss.454-477, 2019 (Hakemli Dergi)
Özet
Jeomorfolojik oluşum ve gelişim süreçleri ile drenaj şebekesinin
kuruluşu, gelişimi arasında sıkı bir ilişki vardır. Flüvyal süreçler,
tektonizma ve strüktür gibi faktörler havzaların jeomorfolojik yapısını ve
drenaj ağını etkilemektedir. Bu durum havzaların jeomorfolojik evriminin
açıklanması, drenaj ağı tipleri ve topografya arasındaki ilişki hakkında bilgi
edinmemizi sağlamaktadır. Belirtilen morfolojik yapı ve süreçlerin etkileri
morfometrik analizler sayesinde ortaya çıkan sayısal değerlerle yorumlanabilmektedir.
Bu çalışmada Kocaeli Platosunda yer alan, çoğunlukla kuzey-güney yönünde akış
göstererek İzmit Körfezi’ne dökülen Dilderesi Havzası incelenmiştir. Araştırmada
ArcGIS programına aktarılan DEM verisi üzerinden havzanın sınırları tespit edilmiş
ve jeolojik, jeomorfolojik, hidrografik özellikleri belirlenmiştir. Bunun
yanında havzanın jeomorfolojik yapısı ile drenaj ağının daha iyi
açıklanabilmesi için morfometrik indisler uygulanmıştır. Morfometrik indis sonuçları
ile daha önceki araştırmalar, üretilen haritalar ve arazi çalışmaları sonucu
elde edilen bilgiler analiz edilmiş ve değerlendirilmiştir. Elde edilen
bilgiler neticesinde Dilderesi havzasının genel anlamda olgunluk evresine yakın
bir topografik görünüme sahip olmasına karşın, litolojik farklılıklar ve aktif
tektoniğin etkisiyle drenaj hatlarının henüz tam anlamıyla olgun bir profil
sergilemekten uzak olduğu anlaşılmıştır. Ayrıca havzanın aşağı ve yukarı
çığırında asimetrik yapının olduğu, vadilerde tektonizmanın etkisinin görüldüğü
tespit edilmiştir. Havzada genel olarak dendritik drenaj şebekesi mevcut olsa
da morfolojik gelişimdeki birçok etken nedeniyle farklı drenaj türleri de
görülebilmektedir.