İslam Hukuku Araştırmalarına Zemin Oluşturması Açısından "Yapay Zeka", Burdur, Türkiye, 15 - 17 Nisan 2022, ss.74-75
Teknolojinin gelişimi ile birlikte her alanda olduğu gibi, hukuk uygulamalarında da önemli bir değişimin yaşanmaya başlandığı bilinmektedir. Tahmin, analiz, karar destek mekanizmaları gibi yapay zeka tabanlı uygulamalar, hukuk uygulamasında olağan bir hale gelmeye başlamıştır. Teknolojik yenilikler, değişimi hızlandırmakta, yenilikçi fikirlerin önünü açmakta ve her geçen gün bu fikirlere bir yenisi daha eklenmektedir. Ceza muhakemesi açısından son dönemlerde, duruşmaların sanal olarak yapılması, uyuşmazlıkların dava simülasyonları yoluyla çözüme kavuşturulması gibi fikirler öne sürülmeye başlanmış, bu ve benzeri inovatif yöntemler tartışılmaya açılmıştır. Esasen, hali hazırda uygulanmakta olan sesli ve görüntülü bilişim sisteminin (SEGBİS) farklı bir türü olarak değerlendirebileceğimiz e-duruşma, 2019 yılında ortaya çıkan küresel salgının etkisi ile ilk etapta ülkemizde hukuk muhakemelerinde hayata geçirilmiştir. Şüphesiz, bu alanda en yenilikçi ve ilericiteknolojiler, sanal/artırılmış gerçeklik teknolojileridir. Küresel çapta yaşanan sağlık krizi, bu tür teknolojilerin kullanımını son dönemlerde artırdığı gibi, muhakeme alanında kullanılabilirliği üzerindeki tartışmaları da oldukça tetiklemiştir. Gerek doktrinde gerekse AİHM kararlarında temkinli yaklaşılan SEGBİS yöntemi, delillerin doğrudan doğruyalığı ve yüz yüzelik gibi ceza muhakemesinin temel ilkelerini zedelediği gerekçesiyle eleştirilmekte ve kullanımı çeşitli kriterler bağlamında uygun görülmektedir. Sanal/artırılmış gerçeklik uygulamalarının ise farklı özellikleri bulunduğundan, ceza muhakemesinin temel ilkelerinin, anılan teknolojiler karşısında varlığını ve fonksiyonunu kaybedip kaybetmeyeceğinin tartışmaya açılması gerekmektedir. Bu çalışmada, sanal/e-duruşma uygulamaları ve sanal/ artırılmış gerçeklik teknolojilerinin ceza muhakemesinde kullanılabilirliği inceleme konusu yapılmış ve bu teknolojilerin muhakemenin temel ilkeleri açısından meydana getirebileceği olası fayda ve zararlar analiz edilmeye çalışılmıştır.
It is known that with the development of technology, a significant change has begun to occur in legal practices, as in every field. Artificial intelligence-based applications such as forecasting, analysis and decision support mechanisms have become normalcy in law practice. Technological innovations accelerate change, pave the way for innovative ideas, and new ones are added to these ideas every day. In terms of criminal procedure, ideas such as virtual trials and solving disputes through case simulations have been put forward, and this and similar innovative methods have been recently discussed. Essentially, the e-trial, which could be considered as a different type of the audio and video information system (SEGBIS), which is already in use, was first applied in our country in civil proceedings with the effect of the global epidemic that emerged in 2019. Undoubtedly, the most innovative and progressive technologies in this field are virtual/augmented reality technologies. The global health crisis has not only increased the use of such technologies in recent years but has also triggered debates on its usability in legal proceedings. The SEGBIS method, which is approached cautiously both in the doctrine and in ECtHR decisions, is criticized on the grounds that it undermines the basic principles of criminal procedure such as the directness of the evidence and face-to-face, and its use is considered appropriate when various criteria are met. Since virtual/augmented reality applications have different features, it should be discussed whether the basic principles of criminal procedure will lose their existence and function in the face of the technologies. In the study, the usability of virtual / e-trial applications and virtual / augmented reality technologies in criminal procedure has been examined and the possible benefits and drawbacks that these technologies may cause in terms of the basic principles of criminal procedure have been analysed.