Akademik Veri Yönetim Sistemi
III. Uluslararası Sadreddin Konevî Sempozyumu, Konya, Türkiye, 19 - 20 Ekim 2018, ss.454-477
Türk edebiyatı nazım türlerinden olan devriyyeler, tasavvuftaki “Devir Nazariyesi”nin bir aksi olarak mebde ve meâdı ilgilendirmesi, aynı zamanda İslâmî felsefe ile iç içe olmasının yanı sıra insanın yaratılışı ve dünyadaki anlamına farklı tasavvurlar getirmesi açısından mutasavvıf şairlerin kalem oynattıkları edebî bir tür olmuştur. Devriyye nazım türünün kaynakları arasında Sudûr Nazariyesi, İslâmi Tekamül Nazariyeleri ve vahdet-i vücûd felsefesi vardır. Özellikle vahdet-i vücûd felsefesi denilince bu düşüncenin Anadolu’daki en büyük temsilcilerinden Sadreddin Konevî’nin etkisi oldukça önemlidir. Devriyyelerde gerek düşünce bakımından Konevî’nin eserlerinde zikredilen görüşler nazma dökülmüş, gerekse de Konevî düşüncesinin ıstılahları rahatlıkla şiirin anlam dairesi içerisinde kendisine oldukça fazla yer bulmuştur. Hatta devriyyelerde doğrudan kendisi anılarak eserlerine atıflar dahi yapılmıştır. Tebliğdeki ana amaç da Sadreddin Konevî’nin fikirlerinin Türk tasavvuf edebiyatına aksini devriyye nazım türü özelinde ortaya koymaktır. Sadreddin Konevî büyük bir sûfî ve mütefekkir olarak sadece felsefe, tasavvuf veya dinî ilimleri değil Türk edebiyatını da fikirleriyle etkilemiş bir Anadolu erenidir.
Devriyyes, which are one of the lyric styles in Turkish literature, became a literary style that used by mysticists poets; due to its relation with mebde and mead -contrary to Devir Nazariye in Islamic mysticism-, and due to its different imaginations about the creation of men and its meaning in the world. It is also related with the Islamic philosophy. Sources of the Devriyye lyric style includes Sudur Nazariyesi, Islamic Spiritual Evolution Nazariyes and philosophy of unity of existence. Especially influence of Sadreddin Konevi, who was one of the most prominent representatives of the philosophy of unity of existence, is very important. In devriyyes, Konevî’s thoughts that contained in his works not only turned lyrics but also words of Konevi’s thoughts easily find an important place within the meaning circle of poems. Also in devriyyes there are references to his works via direct quotation. The main aim of this paper is to assert Sadreddin Konevi’s ideas to Turkish mysticism literature within the scope of devriyye lyric style. As a great sufist and thinker, Sadreddin Konevi is an Anatolian mystic who, by his ideas not only influenced the disciplines of philosophy, mysticism and religion, but also influenced Turkish literature.