Din hizmetlerine olan ihtiyacın belirgin bir şekilde ortaya çıktığı dönemlerden biri doğal afetlerin yaşandığı zamanlardır. Afetlerin anlamlandırılmasından afet sonrası ruhsal ve manevi problemlerin çözümüne kadar bu ihtiyaç net olarak görülmektedir. Diyanet İşleri Başkanlığı, diğer devlet kurumları ile koordineli olarak, doğal afetler sonrası birey ve toplumun ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla çeşitli hizmetler sunmaktadır. Bunların en önemlilerinden biri olan manevi danışma ve rehberlik, afet sonrası insanların ruhsal ve manevi ihtiyaçlarını karşılamak, morallerini yüksek tutmak ve yaşanan afeti anlamlandırmak kapsamında sağlanan bir hizmettir. “Diyanet görevlilerinin afet sonrası akut dönemde yaptıkları manevi danışmanlık hizmetleri nelerdir ve bu hizmetlerin işleyişi nasıldır?” sorusu temelinde şekillenen bu araştırmanın amacı, 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen Kahramanmaraş Depremleri sonrası Diyanet İşleri Başkanlığı (DİB) tarafından depremden en fazla etkilenen illerde sunulan din hizmetlerinin önemli bir bileşeni olan Manevi Danışmanlık ve Rehberlik (MDR) hizmetinin mevcut durumunu hizmet verenler ve hizmet alanlar üzerinde gerçekleştirilen gözlemler yoluyla tespit etmek ve konuyla ilgili öneriler geliştirmektir. Bu çalışma, nitel araştırma yaklaşımlarından kültür analizi (etnografya) deseni merkeze alınarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmada veri toplama tekniği olarak katılımlı ve katılımsız gözlem, veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış gözlem formu kullanılmıştır. Bu saha araştırması sonunda; mevcut şartlarda MDR hizmeti sistematik bir danışman-danışan ilişkisi yerine ziyaretler, hâl hatır sorma, sohbet etme, Kur’an okuma, dua etmenin öne çıktığı bir teselli süreci olarak ilerlediği görülmüştür. Deprem sonrası ilk haftalar olması dolayısıyla cenaze defin hizmetleri, mezarlık ziyaretleri, mescitlerde yapılan sohbetler gibi yollarla MDR hizmetinin sunulmasının yaygın olduğu tespit edilmiştir. Halkın verilen hizmetlere yaklaşımının müspet olduğu ancak gençlere ulaşımın sınırlı düzeyde kaldığı tespit edilmiştir. DİB görevlilerinin afetzedelerle birebir iletişim kurmaları ve düzenli bir şekilde onları ziyaret etmeleri MDR hizmeti dışındaki hizmetleri de kolaylaştırmıştır. Dolayısıyla DİB çatısı altında sunulan hizmetlerin sadece dini eğitimine indirgenmesi bölgede sunulan hizmeti yeterince değerlendirmemek anlamına gelmektedir.
Natural disasters are one of the periods when the need for religious services emerges clearly. This need is clearly seen from the interpretation of disasters to the solution of post-disaster mental and spiritual problems. The Presidency of Religious Affairs, in coordination with other state institutions, provided various services in order to meet the needs of the individiual and the society after natural disasters. Spiritual counseling and guidance, which is one of the most important of these, is a service provided within the scope of meeting the psychological and spiritual needs of people after a disaster, keeping their morale high and making sense of the disaster. The study is based on the following question: What are the spiritual counseling services provided by the religious officials in the acute period after the disaster, and how do these services work? The aim of this research is to determine the current status of the Spiritual Counseling and Guidance (SCG) service, which is an essential component of the religious services offered in the provinces most affected by the earthquake, by the Presidency of Religious Affairs after Kahramanmaraş Earthquakes on February 6, 2023, through the observations made on the service providers and service recipients, and to develop recommendations. This study was carried out by focusing on the cultural analysis (ethnography) design, which is one of the qualitative research approaches. Participated and unattended observation was used as a data collection technique in the research, and a semi-structured observation form was used as a data collection tool. At the end of this field research, it was observed that under the current conditions, SCG services are not based on a systematic counselor-counselee relationship, but rather on a consolation process in which visits, asking about well-being, chatting, reciting the Qur’an, and praying come to the fore. As it was the the first weeks after the earthquake, it was found that it was common to provide spiritual counseling and guidance services (SCG) through funeral services, cemetery visits, conversations in mosques. It has been determined that the public`s approach to the services provided is positive, but the access to young people remains limited. One-to-one communication and regular visits by the Directorate of Religious Affairs officials with the disaster victims facilitated services other than spiritual counseling and guidance. There¬fore, reducing the services provided by Directorate of Religious Affairs religious education only means not evaluating the service provided in the region sufficiently.
