Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Eserlerinde Kahve ve Kahve Kültürü


Kartal S. G.

Folklor/Edebiyat, cilt.23, sa.91, ss.211-236, 2017 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 23 Sayı: 91
  • Basım Tarihi: 2017
  • Doi Numarası: 10.22559/folkloredebiyat.2017.45
  • Dergi Adı: Folklor/Edebiyat
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.211-236
  • Marmara Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Kahve, toplumumuzda yüzyıllardır yoğun biçimde tüketilen ve her kesimin beğenisini kazanan keyif verici bir içecektir. Sosyolojik manada ise bir içecekten çok daha fazlasını ifade etmektedir. Zira hazırlanışı, pişirilme usulleri, sunuş biçimleri ve bunlara bağlı olarak kendi etrafında yarattığı birçok seremoni, teamül ve alışkanlıkla sosyal hayatımızın önemli bir kültürel unsurudur. Aynı zamanda konukseverliğin göstergelerinden biri ve dost sohbetlerinin sembolü olarak kabul edilmiştir. Birçok açıdan sıhhat verici olduğuna inanılarak şifa amaçlı kullanılmış ve halk hekimliğinde kendisinden faydalanılmıştır. Bunlar gibi birçok hususiyeti ile Türk kahve kültürü ve zevki, kendisi de kültürün bir parçası ve aktarıcısı olan edebî ürünlerde yer almıştır. Bu sebeple kahvenin sosyal hayatımızdaki yerinin, toplumsal ilişkilerimize etkisinin ve günümüzde unutulmaya yüz tutmuş veya unutulmuş kahve ile ilgili birçok âdet, gelenek ve göreneğin tespiti için edebiyata başvurmak gereklidir. Hüseyin Rahmi Gürpınar, eserlerinde toplumumuzun sosyal hayatının ve gündelik yaşantısının farklı görünümlerini, kültürel değerlerini ve zenginliklerini ayrıntılarıyla yansıtan bir yazardır. Bu zenginliklerden biri de kahve kültürüdür. Bu da çalışmamızın çıkış noktası olmuştur.

Bu çalışmada Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın roman, hikâye ve tiyatro türünde kaleme aldığı eserlerde kahve ve kahve kültürü ile ilgili unsurlar tespit edilmiş; ardından kahve pişirme usulleri, ikramı, içimi, tüketim alanları ve biçimleri ile faydalarına dair birçok maddî ve manevî unsur tasnif edilerek ve çeşitli örneklere başvurularak değerlendirilmiştir. Böylece Hüseyin Rahmi gibi üretken ve içinde yaşadığı toplumun hususiyetlerini başarılı bir şekilde eserlerine aksettiren bir yazarın gözünden ve kaleminden kültürel miraslarımızdan biri olan kahvenin cemiyet hayatımızdaki yeri, sembolik değeri ve sosyolojik konumu ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Hüseyin Rahmi Gürpınar, kahve, kahve kültürü, içecek kültürü.

Coffee is a pleasurable drink that has been consumed extensively for centuries by every part of our society, receiving great appreciation. Socially, however, coffee means much more than just a drink. Because; its preparation, its brewing, its service and the many rituals it creates around itself, its behavior patterns and its habits are an important cultural element of our social life. At the same time, it is considered as one of the demonstrations of hospitality and a symbol of friendly conversations. In many ways, it was believed to have healing qualities and it was benefited in the folk medicine vastly. With many specialties such as these, Turkish coffee culture and taste have taken its place in literary works which by themselves are a part of the culture and in some ways mirror of the society. For this reason, it is necessary to refer to the literary works in order to determine the place of coffee in the social life of our society, its effect on our social relations, and many customs and traditions related to today's tend to be forgotten or already forgotten coffee. Hüseyin Rahmi Gürpınar is known as an author that reflects different aspects of the social life and daily life of our society, its cultural values ​​and its riches in detail in his works. One of these riches is the coffee culture. This has been the starting point of our work.

In this study, elements related to coffee and coffee culture were determined in the works of Hüseyin Rahmi Gürpınar which were written in the format of novels, short stories and plays; followed by classification of a variety of material and spiritual elements relating to coffee brewing methods, its service, the way it was enjoyed, its consumption areas and forms and their benefits, and all are assessed in reference to various examples. Thus, it was attempted to unveil the place, symbolic value and sociological position of coffee, one of our cultural heritages, from the perspective and the pen of a productive writer such as Hüseyin Rahmi Gürpınar, who reflects characteristics of the inhabitants of the society very successfully in his works.

Keywords: Hüseyin Rahmi Gürpınar, coffee, coffee culture, culture of beverages.