Divan İlmi Araştırmalar Dergisi, cilt.4, sa.6, ss.225-234, 1999 (Hakemli Dergi)
Türk san’atında XV. asırdan sonra müstesna bir yere sahip olan
bulut motifinin tezyînâtımıza Çinkültüründen geçtiği bilinmektedir.
Çin san’atında bilhassa inanca dayalı olarak zuhûr edip
gelişen bulut motifi XV. asır Herat ve Şiraz Ekolü’nün sıkça kullandığı bir
bezeme unsurudur.
Bulut motifi, Türk tezyînî san’atlarında Fatih Sultan Mehmed
zamanında kullanılmaya başlayıp, II. Bâyezid zamanında yaygınlık kazanmıştır.
Osmanlı tarzındaki klâsik örneklerine ise XVI. asrın ikinci yarısında
rastlanmaktadır. Bu motif, mutfak eşyalarından savaş aletlerine, duvar
çinilerinden kuyumculuk işlerine varana kadar her sahada kendisine yer bulmuş
ve en parlak devrini Osmanlı İznik çinileriyle yaşamıştır. Daha çok dolantı ve
yığma bulut halinde bulunan bu bezek, yalnız başına kompozisyonlar
oluşturabileceği gibi diğer nebâti motiflerle beraberce de uyum içerisinde
terkibât oluşturabilmektedir. Hatâyî üslûbu ile sıkça kullanılmış olmasına
rağmen, rûmî motifi ile birlikte nadiren kullanılmıştır.
Bulut motifi, halen Türk tezyînâtının çok sevilen bir bezeme
unsuru olarak başta çini, tezhib ve dokumacılık olmak üzere birçok sahada
kullanılmaya devam etmektedir.