Akademik Veri Yönetim Sistemi
TASARIM VE MİMARLIK PERSPEKTİFİNDE GELENEKSELE BAKIŞ, ZEHRA DOĞAN SÖZÜER,FÜSUN SEÇER KARİPTAŞ,Doç. Gülnur DURAN, Editör, İksad Yayınevi, Ankara, ss.545-567, 2023
Kadim bir sanat dalı olan dokumacılık sanatı,
Anadolu’da yüzyıllar boyunca büyük gelişmeler göstermiş ve aynı zamanda
kültürel aktarımın en önemli ögelerinden biri olmuştur.
Bursa,
XVI. yüzyıldan itibaren yoğun bir şekilde “İpekli Kumaş Dokumacılığı ve İpek
Yetiştiriciliği” ile Anadolu’nun en önemli ve Osmanlı İmparatorluğunun
ekonomisinde en büyük gelir kaynağını oluşturan dokuma merkezidir. Döneminde,
üretimin standartizasyonu korumak, kaliteyi düşürmemek için devlet tarafından çeşitli kanunnameler
hazırlanmış, fermanlar yayınlanmış, yasaklamalar getirilerek sürekli denetimler
yapılmıştır.
XIX.
yüzyılın ilk yarında başlayan fabrikalaşma dönemine kadar, Bursa’da “İpekli
Dokumalar” el mancınıklarında işlenen kozaların küçük el tezgâhlarında
dokunması ile gerçekleşmiştir. Üretim
süreci; ipekböceği yetiştirerek koza
elde etme, kozadan iplik çekimi ve çekilen ipliğin bükülmesi, dokunması,
boyanması ve dokunan ipekli kumaşların denetim sonrası satılmasıyla
gerçekleştirilmiş ve yeni bir ticari alan oluşmuştur. Döneminde, kullanım
amaçlarına uygun ve üretim bütünlüğünü koruyacak şekilde; istimhaneler,
kozaklıklar, mancınıkhaneler, devdahhane, bükümhane ve çözgühaneler, dokuma
atölyeleri ve boyahaneler gibi özel mekânlar inşa edilmiştir.
Avrupa’da Buhar gücü ile çalışan ipek teli çeken ve
ipek ipliği üreten filatür fabrikaların açılmasından kısa bir süre sonra;
Bursa’da ilk filatür fabrikası 1837 tarihinde açılmış, bu süreçten sonra önemli
bir fabrikalaşma süreci yaşanmıştır 1881 tarihinde “Düyûn-ı Umûmiye İdâresi”nin
kuruluşu ile ipekböcekçiliği faaliyetini canlandırma çabası yansıra aynı
dönemde ilk ipekçilik okulu olan Harir Darüttalimi Mektebi açılmış ve ipekçilik
alanında bilimsel çalışmalar yapılmıştır. Günümüzde ise, geleneksel ipek
üretimi ve dokumacılık faaliyetleri özel çabalarla sürdürülmektedir.
SUMMARY
The
art of weaving, which is an ancient branch of art, has shown great developments
in Anatolia for centuries and has also been one of the most important elements
of cultural transmission.
Bursa,
XVI. It is the most important weaving center of Anatolia and the biggest source
of income in the economy of the Ottoman Empire with its intensive "Silk
Fabric Weaving and Silk Cultivation" since the 19th century. During the
period, in order to maintain the standardization of production and not to
reduce the quality, various laws were prepared by the state, edicts were issued,
prohibitions were brought and continuous inspections were made.
XIX.
Until the factorying period that started in the first half of the century,
"Silk Weaving" in Bursa was realized by weaving the cocoons processed
in hand catapults on small hand looms. Production process; obtaining cocoons by
raising silkworms, spinning the thread from the cocoon and twisting, weaving,
dyeing and selling the woven silk fabrics after inspection, a new commercial
area was formed. In the period, in accordance with the intended use and in a
way that preserves the integrity of production; Special places such as steam
rooms, conservatories, catapults, devdahhane, twisting and warp shops, weaving
workshops and dye shops were built.
Shortly
after the opening of filatur factories operating with steam power, pulling silk
thread and producing silk thread in Europe; The first filatur factory in Bursa
was opened in 1837, and after this process an important factorying process was
experienced. has been made. Today, traditional silk production and weaving
activities are carried on with special efforts.