Akademik Veri Yönetim Sistemi
Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, cilt.16, sa.197, ss.319-364, 2021 (Hakemli Dergi)
Türk Ticaret Kanunu’nun şirketler topluluğuna ilişkin hükümleri fiili hakimiyet hallerini konu edinmekte ve hakimiyete bağlı olarak hakim ortak ile Topluluk dışı pay sahipleri ve alacaklılar arasında meydana gelebilecek olan menfaat çatışmalarını düzenlemektedir. İlgili düzenlemelere bakıldığında, kanun koyucunun bir yandan şirketler topluluğunu ekonomik bir bütün ve kendine özgü bir organizasyon şekli olarak kabul edip, bağlı şirketlerin hakim şirket/Topluluk hakimi tarafından yönlendirilmesine/yönetilmesine müsaade ettiği; diğer yandan ise hukuki bağımsızlıklarını koruyan bağlı şirketlerin Topluluk dışı pay sahipleri ile alacaklılarının korunmasını garanti eden düzenlemeler ihdas ettiği görülmektedir. Dolayısıyla Türk şirketler topluluğu hukukunda her iki tarafın da menfaatini korumayı hedefleyen bir “denge politikası” izlenmektedir. Ancak öngörülen sistemin gereği gibi işleyebilmesi, bu anlamda hakim şirketin/Topluluk hakiminin fiilen elde etmiş olduğu yönlendirme/yönetme yetkisini hukuka uygun bir şekilde icra edebilmesi; Topluluk dışı pay sahipleri ile alacaklıların ise menfaatlerini gereği gibi koruyabilmeleri, Topluluk içi hakimiyet ilişkileri ve bunların sonuçları hakkında bilgi edinebilmeleri önkoşuluna bağlıdır. Şirket topluluklarının birbirinden farklı menfaat gruplarını bir araya getiren girift yapısı ve buna bağlı olarak oluşan çoklu ilişkiler ağı, genel bilgi edinme imkanlarının yanı sıra bu yapıya özgü, ekstra bilgi edinme kanallarının açılmasını zorunlu hale getirmektedir. Nitekim Kanun’da bu amaca yönelik olarak şirket topluluklarına özgü bir takım özel düzenlemelerin tesis edilmiş olduğu görülmektedir (TTK m. 199, 200).
İşte bu çalışmada, bilgilendirme amacına yönelik söz konusu düzenlemelerin menfaat sahiplerinin ve özellikle Topluluk dışı pay sahipleri ile alacaklıların haklarının korunması bakımından yeterince işlevsel olup olmadığı hususu incelenmiştir. Bu bağlamda şirket sırlarının korunması gayesiyle bir iç rapor olarak öngörülmüş olan bağlılık raporunun, Topluluk dışı pay sahipleri ile alacaklıların bilgilendirilmesi açısından icra ettiği fonksiyon; raporun gizliliği esasının Topluluk dışı pay sahiplerinin genel hükümler (TTK m. 437 f. 2) uyarınca sahip oldukları bilgi edinme hakkı üzerindeki etkisi ve verilecek bilgilere bir kısıtlama getirip getirmediği; hakim şirkete tanınmış olan özel bilgi edinme hakkı (TTK m. 199 f. 4) uyarınca genel kurul dışında hakim şirkete verilecek olan bilgilerin, TTK m. 437 f. 2, c. 4 uyarınca diğer pay sahiplerine de verilip verilmeyeceği gibi hususlar ele alınmıştır. Ayrıca belirtilmelidir ki, çalışmada Topluluk şirketlerinin anonim şirket oldukları varsayımından yola çıkılmıştır.
The provisions of the Turkish Commercial Code (TCC) on group of companies regulate the conflicts of interest that may arise between the controlling company and the outside shareholders and creditors of the dependent company. On the one hand, the legislator accepts the group of companies as an economic entity and allows the controlling (dominant) company to exercise its power on the dependent companies. On the other hand, the legislator provides for regulations that ensure the protection of outside shareholders and creditors of the dependent companies. In this way, the law of turkish group of companies pursues a "balance policy" aimed at protecting the interests of both parties. In order to enable the controlling company to exercise its power of direction in accordance with the law and to enable the outside shareholders and creditors of the dependent company to adequately protect their interests, they should be able to obtain information about the relationships in the group of companies and their results. The complicated structure of corporate groups, which brings together various interest groups, makes it mandatory to open additional information channels specific to this structure. To this end, a number of specific rules have been laid down in the Turkish Commercial Code on groups of companies (TCC 199, 200).
This study examined whether the relevant informational provisions are sufficiently functional in terms of protecting the rights of interest groups, particularly outside shareholders and creditors of the dependent company. In this context, the role of the dependency (/affiliation) report, which was intended to be an internal report with the aim of protecting company secrets, was first examined with a view to informing outside shareholders and creditors. It is then examined how the principle of confidentiality of the dependency report affects the general right of outside shareholders to obtain information and whether it restricts the general right to information. In addition, the question was discussed whether the information transmitted to the controlling company in accordance with TCC 199/4 must also be passed on to other shareholders of the dependent company in accordance with TCC 437/2, s. 4. It should also be noted that the study assumes that all the group members are joint stock companies.