Akademik Veri Yönetim Sistemi
16. Karadeniz Sosyal Bilimler Kongresi, Bartın, Türkiye, 16 - 18 Ağustos 2024, ss.25, (Özet Bildiri)
ÖZET Borç senetleri başta olmak üzere, çek ve şirket pay senetleri kâğıt ortamında düzenlenmektedir. Teknolojik gelişme, finansal piyasalardaki ihtiyaçlar farklı uygulamaların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Öyle ki, payları borsada işlem gören şirketlerin pay senetleri devre konu edildiğinde senedin fiziken teslim ya da zilyetliğin nakline ihtiyaç duyulmaksızın kayden devir işlemi yapılabilmektedir. Ticaret ve finans piyasalarında dijitalleşmenin getirdiği yeni uygulamalar bu alanda kanuni düzenleme ihtiyacını doğurmuştur. Nitekim, Almanya'da Elektronik Kıymetli Evrak Kanunu (Gesetz über Wertpapiere - eWpG) 10 Haziran 2021 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Kıymetli evrakta imzanın sahte olması, çalınma ve kaybolma gibi hallerde kamu güvenliği zedelenmektedir. Bono ve çeklerin ciro ile ya da hamiline yazılı çeklerin sadece teslimi ile devri halinde kayıt dışı işlemler kontrol edilememektedir. Ülkemizde dijital piyasalara ilişkin düzenlemeye 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun ile Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun örnek gösterilebilir. Elektronik kıymetli evrak ihtiyacının karşılanması amacıyla Ticaret Bakanlığı tarafından Elektronik Çek ve Bono Kanun teklifi hazırlanmıştır. Bankalar tarafından bastırılması zorunlu olan çek bir ödeme aracıdır. Banka ürünü olmayan, kayıtsız ve şartsız bir bedel ödeme vaadini içeren bono ise ülkemizde çok yaygın olarak gerek ticari hayatta gerekse kişiler arası borç-alacak ilişkisinde kullanılmaktadır. Elektronik bono teklifi yasalaştığında fiziki olarak düzenlenmek zorunda olan bonolar, bankacılık sistemine dahil olacak ve artık banka ürünü olarak kayıt altına alınacaktır. Elektronik çek ve bononun finansal ürün piyasasının genişlemesine ve güvenli ticaretin artmasına katkı sağlayacağından kuşku yoktur. Dijital para, kripto para ve blok zincir gibi kavramlar dijitalleşme ile gelen yenilikler olmakla birlikte çalışmamızın kapsamı dışındadır. Anahtar Kelimeler: Elektronik kıymetli evrak, çek, bono, dijital piyasa, finansal ürün.