Akademik Veri Yönetim Sistemi
Pasifik Ofset, İstanbul, 2015
Giriş ve üç bölümden meydana gelen Ebu’l-Feth Osman b. Cinnî’nin el-Luma‘ Adlı
Eserinin İncelenmesi adlı çalışmamızda, öncelikle bir önsöz, daha sonra
içindekiler kısmı ve müteakiben çalışma süresince kullanılmış kısaltmaların
açıklandığı sayfa bulunmaktadır. Giriş ve üç bölümden oluşan çalışmanın sonraki
kısmı, bir sonuç yazısı ve bibliyografya ile sonlanmaktadır.
Giriş kısmında el-Luma‘
müellifi İbn Cinnî’nin (ö. 392/1002) zamanına kadar geçen süreç içerisinde Arap
dili ve gramerinin doğuşu ve gelişimi anlatılmıştır. İlaveten bu kısımda, Arap
dili bilginleri ve bunların eserlerinden de söz edilmiştir. Ayrıca bu
bilginlerin zamanlarında, kurulmasına öncülük ettikleri dil okulları da
bahsedilmiştir. Bu okullar, Basra, Kûfe, Bağdat, Mısır ve Endülüs’te teşekkül
etmiş kurumlardır.
Birinci bölümde, incelemesini yaptığımız eserin
müellifi konu edilmiş ve onun hakkında bilgi verilmiştir. İbn Cinnî’nin
yaşadığı dönem ve o dönemin siyasal-sosyal özellikleri vs. kısaca
anlatılmıştır. Müteakiben İbn Cinnî’nin hayatı, ilmî ve edebî şahsiyeti, eserleri
üzerinde durulmuştur. Bu bölümde son olarak, incelemesini yaptığımız eser (el-Luma‘) gramer sahasına ait
olduğundan, müellifin bu alandaki görüşleri aktarılmıştır.
İkinci bölümde eserin genel çerçevede
değerlendirilmiştir. Eser hakkında genel bilgilendirmeleri müteakip, eserin
metodu, özet eserler içindeki yeri ve kaynakları anlatılmıştır. Kaynaklar
kısmında İbn Cinnî’den önce kaleme alınmış eserlerden, İbn Cinnî’nin hocası Ebû
Ali el-Fârisî’nin (ö. 377/987)
el-Îzâh’ı, Müberred’in (ö. 286/899) el-Muktedab’ı, Sîbeveyhî’nin (ö. 180/796) el-Kitâb’ı
ve Zeccâcî’nin (ö. 337/949)
el-Cümel’i hakkında malumat
verilmiştir.
Üçüncü ve son bölümde, eserin gramer alanındaki
önemi üzerinde durulmuş ve ayrıca bu durumu da açıklayıcı mahiyette olan el-Luma‘ üzerine yapılan şerhler
incelenmiştir. Eser üzerine -müellifleri tespit edilen- yirmi dört adet şerh
çalışması yapılmıştır. Bu şerh çalışmalarından bir kısmı neşredilmiştir.
Bibliyografya kısmında çalışma süresince istifade
edilen kaynaklar, müellifleri, varsa neşredenleri, neşir yerleri ve tarihleri
belirtilmek suretiyle zikredilmiştir.