Akademik Veri Yönetim Sistemi
II. International Congress on Art and Design Reserach, Kayseri, Türkiye, 20 - 21 Haziran 2022, ss.570-582
Kökleri Orta Asya’ya kadar gidebilen kaftanlar Osmanlı giyim kuşamında temel giysi elemanı olarak ortaya çıkmıştır. Osmanlı döneminde oldukça itibar gören önemli bir tasarım ve kültür öğesi olarak kabul edilmiştir. Aynı zamanda kullanılan biçim, model, malzeme ve zengin desenleri ile kuvveti ve görkemi de yansıtan simge niteliğindeki giysilerdir. Dünyanın en büyük koleksiyonlarından biri olduğu kabul edilen Türk kumaşları ve üzerinde kullanılan desen ve motifler incelendiğinde oldukça zengin bir arşive sahip oldukları görülmektedir. Nitekim kullanılan desenler araştırıldığında bitkisel, sembolik, geometrik ve soyut desenler olmak üzere birçok çeşidi mevcuttur. Bitkisel motiflerden biri de laledir. Tarihte pek çok alanda esin kaynağı olmuştur. Lale; mitoloji, edebiyat, müzik, tezhip, minyatür, resim, mimari ve tekstil gibi pek çok alanda hatta döneme de adını veren sembol niteliğinde kullanılmıştır. 15. yüzyıldan başlayarak Osmanlı sanatında önemli bir yer edinen lale motifinin en zengin örnekleri 16. ve 17. yüzyıllarda görülmüştür. 18. yüzyılda ise motif kullanımı giderek azalmıştır. Osmanlı döneminde kullanılan kaftanlar padişah ve saray mensupları tarafından giyilen özel kıyafetlerdir. Kaftanlar üzerindeki bitkisel motiflerden biri olan lale motifi problem olarak ele alınmıştır. Bu çalışmadaki amaç lale motifinin araştırılarak kaftanlar üzerindeki ilişkisini tespit etmektir. Bu kapsamda literatür taraması yapılarak lale motifinin desen ve kompozisyon özellikleri açısından incelenmesi hedeflenmiştir. Bu çerçevede kültürel miras kapsamanda tespit edilen somut örnekler sunularak değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Lale Motifi, Tasarım, Kaftan.
The caftans, whose roots can be traced back to Central Asia, emerged as the basic clothing element in Ottoman clothing. It was accepted as an important design and cultural element, which was highly respected in the Ottoman period. At the same time, they are symbolic garments that reflect strength and splendor with the form, model, material and rich patterns used. When the Turkish fabrics, which are considered to be one of the largest collections in the world, and the patterns and motifs used on them are examined, it is seen that they have a very rich archive. As a matter of fact, when the patterns used are investigated, there are many types such as herbal, symbolic, geometric and abstract patterns. One of the floral motifs is the tulip. It has been a source of inspiration in many fields throughout history. Tulip; It has been used in many fields such as mythology, literature, music, illumination, miniature, painting, architecture and textile, and even as a symbol that gives its name to the period. The richest examples of the tulip motif, which took an important place in Ottoman art starting from the 15th century, were seen in the 16th and 17th centuries. In the 18th century, the use of motifs gradually decreased. The caftans used in the Ottoman period are special clothes worn by the sultan and the members of the palace. The tulip motif, which is one of the floral motifs on the caftans, has been considered as a problem. The aim of this study is to investigate the tulip motif and to determine its relationship on caftans. In this context, it is aimed to examine the tulip motif in terms of pattern and composition features by making a literature review. In this context, concrete examples identified within the scope of cultural heritage were presented and evaluated.
Key words: Tulip Motif, Design, Caftan