Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, sa.49, ss.121-158, 2023 (Hakemli Dergi)
Bu makale,
Osmanlı’da kimsesizlerin nasıl defnedildiklerine odaklanmaktadır. Dönem olarak XVIII.
yüzyıl, mekân olarak ise Üsküdar seçilmiştir. Araştırmanın temel kaynağını
Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi’nde yer alan belge
ve defter serileri ile kadı sicilleri teşkil etmektedir. Konuyla doğrudan
ilgisinden dolayı öncelikle kimsesiz mallarının tasarruf hakkına sahip olan beytülmâl
birimlerinin mahiyeti incelenmiştir. Ardından çalışmanın mekânsal kapsamını
oluşturan Üsküdar’a ait beytülmâl gelirlerinin hangi kurum ve kişiler
tarafından tasarruf edildiği tespit edilmiştir. Üsküdar’da beytülmâl
gelirlerine ait sınırların belirlenmesinin ardından bu hudutlar dahilinde
kimsesiz definlerinin nasıl icra edildiği konusu üzerinde durulmuştur. Bu
çerçevede; Üsküdar’ın yalnız olarak vefat eden insanları kimlerdi? Kimsesizler öldüklerinde
bunların cenazelerine kimler sahip çıkıyordu? Yılda ortalama kaç kimsesiz vefat
ediyordu? Bu insanların cenaze masrafları nasıl finanse ediliyor ve kimler
eliyle defnediliyorlardı? sorularına cevap aranmıştır. Tespit edilebilen ölüm
sayıları, vefat yerleri ve defin masraflarına ilişkin istatistik veriler de
çıkarılmıştır. Ayrıca göç ve salgın hastalıklar ile ölüm oranları arasındaki
ilişkiler de tespit edilmeye çalışılmıştır.
This study is
based on how the orphans were buried in the Ottoman Empire by focusing on XVIIIth
century Üsküdar example. The main source of this study is the documents and
notebooks in the Presidency Ottoman Archive and the Ottoman Court Records. In
this context, firstly the character of the state treasury units who had the
right of action for the orphan’s properties was examined. Then, which
individuals and institutions dominated Üsküdar’s treasury revenues were
discovered. After determining the scope of treasury incomes in Üsküdar, how the
orphan burials were carried out within this context was examined. In this
regard, these questions are tried to be answered, who were the orphans of
Üsküdar, who organize their funerals, how many orphans died in a year, how the
expenses were financed and who buried these people? The identified number of
deaths, place of death and funeral costs were given statistically. The
connection between migration and epidemic diseases and death rates are tried to
be determined.