Rivâyetlere göre Hz. Muhammed (s.a.s) tabaklanmış deriden sandaletler giymiştir. Hz. Peygamber’in (s.a.s) vefatından sonra bu sandaletler Müslümanlar tarafından muhafaza edilmiş ve mukaddes emânetlerden kabul edilmiştir. Bu sandaletlerin bir çiftinin Hz. Peygamber’e (s.a.s) on yıl hizmet eden Enes b. Mâlik'e diğerinin ise Şeddad ibn Evs'e verildiği bilinmektedir. Na’l-i şerif olarak adlandırılan bu sandaletler Hz. Peygamber’in (s.a.s) bir hatırası olarak teberrüken korunmuş ve nesilden nesile aktarıl- mıştır. Müslüman Sultanlar bunlara sahip olmak istemiş ve girişimlerde bulunmuştur. Osmanlı Devle- ti’nin Hicaz'ı ele geçirmesinden sonra Peygamber Efendimizin (s.a.s) sandaletleri Osmanlılara miras kalmıştır. Günümüzde Topkapı Sarayı Müzesi Kutsal Emânetler Bölümü'nde Hz. Muhammed'e atfedi- len üç çift sandalet bulunmaktadır. Hz. Peygamber'e (s.a.s) ait her türlü eşyanın bereket sağladığına; belâ, afet ve hastalıklardan koruduğuna dâir inanç tüm Müslüman toplumlar arasında yaygındır. Bu sebeple Hz. Peygamber’in sandaletleri stilize edilmiş, bir motif olarak na’l-i şerîf farklı coğrafyalarda İslam mimarisinde, yazma eserlerde, tekstil ürünlerinde ve silahlarda kullanılmıştır. İslâm edebiyatında Hz. Peygamber'in na’l-i şerifleri ile ilgili elliden fazla eserin olduğu iddia edilmektedir. Bu edebî eserle- rin en meşhurlarından biri de Mağrib asıllı Makkârî'nin Fethu'l-Muteâl fi Medhi'n-Niâl adlı eseridir. Bu eserde ve nüshalarında Hz. Muhammed (s.a.s.)'in mübarek na’l-i şeriflerinin tasviri stilize edilerek motif olarak kullanılmıştır. Bu motif Mağrib bölgesinde meşhur Kadı İyâd'ın eş-Şifâ'sı, İmam Cezûlî'nin Delâilü’l-Hayrât’ı gibi ünlü yazmalarda da motif olarak kullanılmıştır. Motif bu yazma eserlerde Müslü- manların Hz. Peygamber’e (s.a.s) olan muhabbet, ihtiram ve özlemlerini ifade etmek ve bu vesileyle bereket ummak amacıyla kullanılmıştır. Bu çalışmada yukarıda zikrettiğimiz Mağrib bölgesinde meşhur olan yazma eserlerden Ahmed b. Muhammed el-Makkarî’nin Fethu'l-Muteâl fi Medhi'n-Niâl isimli ese- rindeki na’l-i şerîf motifleri anlam ve estetik yönleriyle ele alınacaktır.
Prophet Muhammad (pbuh) is historically documented to have worn sandals made of tanned leather. After his passing, these sandals were preserved by the Muslim community and revered as sacred relics. Anas ibn Malik, who served the Prophet for a decade, was given one pair, while Shaddad ibn Evs received the other. Over time, these sandals were carefully preserved across generations, as they were believed to carry barakah (blessings). Several Muslim rulers, highly valued these relics. Following Ottoman control of the Hejaz, the Prophet’s sandals became part of the Ottoman heritage. Presently, three pairs believed to belong to the Prophet are housed in the Chamber of the Sacred Relics at the Topkapı Palace Museum. Muslims hold that all possessions of the Prophet convey blessings and offer protection from calamities. As a result, the motif of the Prophet’s sandals appears across various forms of Islamic art and craftsmanship, including architecture, weaponry, textiles, and manuscripts. Arabic litera- ture contains over fifty works dedicated to the Prophet’s sandals, with Makkari’s Fathu’l-Mutaal fi Madh al-Nial being among the most renowned. The image of the Prophet’s sandals has appeared as a motif in this work and is also found in celebrated manuscripts like Qadi Iyad’s al-Shifa and Imam Jazuli’s Dala’il al-Khayrat. This motif serves as an expression of Muslims’ deep love and respect for the Prophet Mu- hammad (pbuh), with the faithful seeking blessings (barakah) through these revered symbols. In this paper, the shape of the Prophet Muhammed’s (pbuh) sandals in the manuscripts of Ahmed al-Maqqari’s Fath al-Muteal fi Madh al-Ni’al will be examined.
