Akademik Veri Yönetim Sistemi
Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, cilt.29, sa.2, ss.1093-1121, 2023 (Hakemli Dergi)
Kültür varlıklarının korunması hukuku, klasik fıkıh kaynaklarında doğrudan tanzim edilmiş değildir. Ancak bazı fıkıh hükümleri dolaylı olarak kültürel mirasın korunmasına hizmet eder. Bilhassa vakıflar ile gayrimüslim mabetlerine dair hükümler bu kapsamda değerlendirilebilir. Define ve lukata mefhumları ise tam manasıyla kültür varlığı kavramıyla bağdaştırılamaz. Çağdaş İslam hukuku literatüründe kültür varlıklarının tâbi olduğu mülkiyet rejimi ile mal olma vasfı hakkında muhtelif görüşler vardır. Fukaha, genel olarak resim ve heykelleri ancak belli şartlarla mübah kabul eder. Esas tartışma ise putların yıkılmasının lüzumu meselesindedir. İslam hukukçularının ekseriyeti kültür varlığı niteliğindeki heykellerin tahribine karşı çıkarken tahribe ruhsat verenler de vardır. İki taraf da görüşlerini kitap, sünnet, kıyas ve sedd-i zerâi gibi delillere dayandırarak müdafaa eder. Tarafların delilleri, İslam tarihindeki tatbikat da göz önüne alarak değerlendirildiğinde, kültür varlıklarının muhafaza edilmesinin İslam hukukuna uygun olduğu neticesine ulaşılır.
The law of protection of cultural properties is not directly regulated in classical sources of Islamic jurisprudence (fiqh). However, some provisions indirectly serve to protect the cultural heritage. Especially, provisions regarding foundations (waqfs) and places of worship of non-Muslims can be considered in this context. However, the concepts of “treasure trove” and “lost property” (luqata) cannot be completely aligned with the concept of cultural property. In the literature of contemporary Islamic law, there are different opinions about the legal and commercial value and the ownership regime of cultural properties. Classical Islamic jurists’ interpretation is that paintings and sculptures are recognized as licit only under certain conditions. The primary dispute revolves around the necessity of destroying idols. While the majority of Islamic jurists oppose the destruction of idols that are considered cultural properties, there are also those who allow the destruction. Both sides support their opinions by grounding them in sources such as the Qur’an, sunnah, qiyas, and the principle of blocking the means (sadd al-dhara‘i). When evaluating the evidence presented by both sides in light of historical Islamic practices, it becomes evident that the protection of cultural properties aligns with Islamic law.