Çağımızda Cami Mimarisinde Arayışlar Uluslarası Sempozyumu, Giresun, Türkiye, 18 - 20 Kasım 2016, ss.287-309
Türklerin slâmdiniile tanmasndansonradünyayabakaçlardeimi, slâmnbirletiriciyönüyle
millet olma farkndal artarak bu erefle asrlarca dünyaya hükmeden devletler ve medeniyetler
kurmulardr. slâmn bayra Türklerin slâm ile müerref olmasyla daha da yükseklere tanmtr.
Emevîler döneminde cami mimarisi, Bizans bazilikalarnn tesirinde geliirken Abbasiler döneminden
itibaren uzun ve zorlu bir süreçtengeçerek, tevhidinancyla daha da bütünleen özgün slâmi kimliini
Türklerin eliyle kazanmtr. Bu süreçte Osmanlnn ve bilhassa Mimar Koca Sinann stanbulda bina
ettii camilerin önemli bir yeri vardr. Cami mimarisi, yüzyllarca slâmn bayraktarln yapm olan
Osmanllarnpayitahtstanbulda,TürkveMüslümankimliinidünyayakabulettirmitir.
Cumhuriyetin kuruluundan sonra, tek partili yllarda dinî mimarîde bir duraksama yaansa da
stanbulda bamimarln Vasfi Egelinin üstlendii ili Câmii (1945-1949) ve Kadköyde Türkiye
Antlar Dernei tarafndan mimar Fevzi Hascana yaptrlan Söütlüçeme Câmii (1960-1963) gibi
geleneebalörnekleriylekadimOsmanltarzcamilerCumhuriyetdönemindedesürdürülmütür.Öyle
ki, yenikurulanTürkiyeCumhuriyetininbakentiAnkarannsembolüsaylacakKocatepeCâmii (1967-
1987) için açlan yarmay kazanan mimar Vedat Dalokay'n projesi fazla modern bulunarak, Hüsrev
Tayla veFatinUluengin'e yenidenhazrlatlmtr.Son olarakGiresundaBulancakSarayburnuCâmii ve
EynesilYeilCâmiigelenekselcamimimarisininmoderncamimimarisikarsndadirendiiörneklerdir.
Hiçbir mimarî eitim görmemi mahallî inaat ustalar tarafndan yaplan taklit camiler konu dnda
tutularaksöylenecekolursa,1980lerdensonracamimimarisinde ciddibirkimlikbunalm yaanmtr.
Yenibirmimarîdiloluturmaiddiasylaortayaçkanbazmimarlarn,bilhassa2000liyllardayaptve
halen yapmaya çalt sözde modern camiler, asrlar boyunca milletimizin olaanüstü gayretleriyle
gelitirilerek Türk kimliiyle bütünletirdii cami mimarisinin tarihî geçmiini tamamen yok sayarak
adetaTürkkimliindenkoparmakistemitir.
Suud Krallnn veya çeitli Arap emirliklerinin himayelerinde gelitirilen yeni arabesk tarz camiler,
dinimimaridekiTürk-Osmanlkimliiniyoketmekiçinyaylmsinsibirvirüsgibidünyaysarmaktave
maalesefbizimçadamimarlarmzdabilerekveyabilmeyerekbuvirüstenetkilenmektedir.Yenibirdil
oluturma heveslileri, klasik Türkmimari üslûbunu ortadan kaldrmaya çalan kültür emperyalizminin
birneferigibiçalmaktadrlar.Bununladakalmayp,modernlikurunacamimimarisindenslâmniar
saylanbazönemlisembolleridesöküpatarak,camilerigayrimüslimyaplarylaentegreetmeksuretiyle
kimliksizletirmeyedorusürüklemektedirler.
Bu çalmada yukarda sözü edilen modern mimari akmnn Koca Sinan Üslubuna bakaldrsn, baz
örnekler Karaca Ahmed âkirin, Büyük Çekmece Sancaklar ve Marmara Üniversitesi lahiyat Fakültesi
camileri üzerindenelealnarakbirdurumdeerlendirilmesiyaplacaktr.