Akademik Veri Yönetim Sistemi
e-Şarkiyat İlmi Araştırmaları Dergisi/Journal of Oriental Scientific Research (JOSR), cilt.13, sa.2, ss.810-844, 2021 (Hakemli Dergi)
Tasavvuf edebiyatı nazım
türlerinden olan devriyyeler, “Devir Nazariyesi”nin bir yansıması olarak
varlığı ilgilendirmesi, İslâmî felsefe ile iç içe olması, insanın yaratılışı ve
dünyadaki varlık amacına farklı tasavvurlar getirmesi açısından mutasavvıf şairlerin
kalem oynattıkları bir tür olagelmiştir. İslâm dünyasında özellikle Türk
edebiyatında pek çok örnek vücuda getirilerek ‘tür’ niteliği kazanan
devriyeler, Fars edebiyatında tam anlamıyla tür niteliğini kazanamamıştır.
Bununla birlikte Fars şiirinde Mevlânâ (ö. 672/1273) başta olmak üzere İbn
Yemîn (ö. 769/1368) ve Feyzî-i Hindî (ö. 1004/1595) gibi şairlerin devriyye
olarak vasıflandırılabilecek şiirler kaleme aldığı görülür. Bu makalenin konusu
da Şeyh Âzerî-i İsferâyînî (ö. 866/1462)’nin devriyye türüne giren ve münferit
bir eser olarak da değerlendirilecek şekilde nüshaları bulunan Urûciyye başlıklı kasidesidir. Bu
çalışmada öncelikle şair ve Urûciyye
kasidesinin metni tanıtılarak muhteva hususiyetleri açısından Türk
edebiyatındaki örneklerle kısaca kıyaslanacaktır. Akabinde Türkiye ve İran
kütüphanelerinde tespit edilen münferit nüshalar ile divanındaki metin tenkitli
neşir olarak sunularak beyitlerin Türkçe çevirisi verilecektir.
Dawriyyes which are one of
literature of mysticism has attracted the pens of the mystic poets, for its
relation existence itself, as it reflected “Cycle Theory” being intertwined
with Islamic philosophy, bringing different imaginations to the creation of man
and the purpose of existence in the world. While there are many examples of dawriyye
in the three great Islamic literatures, especially in the Turkish literature,
there are some dawriyye samples might be also seen in the Persian literature,
even though these samples could not be altogether considered as dawriyye. The
Persian poems which could be named as dawriyye are chiefly composed by poems Mawlana
(d. 1273), Ibn Yemin (d. 1368) and Feyzi Hindi (d. 1595). This study deals with
the eulogy of Sheikh Azeri Isferayini’s that named Uruciyye, which might be considered as a dawriyye. In this study, first
the author’s life and the works of the poet will be briefly presented and his
text will be introduced. Then contents of the work will be evaluated and
compared with the other examples within the Turkish literature. Finally, the
critical comparison of the text with the separate copies in the libraries and
its Turkish translation will be presented.