Türk Dili ve Kompozisyon Bilgileri

Creative Commons License

Babacan M.

Günce Yayınları, İzmir, 2023

  • Yayın Türü: Kitap / Ders Kitabı
  • Basım Tarihi: 2023
  • Yayınevi: Günce Yayınları
  • Basıldığı Şehir: İzmir
  • Marmara Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Ortaokul ve Lise yıllarındaki Türkçe ve edebiyat derslerinde kompozisyon denildiğinde eminim ki öğretmenlerimizin bize verdiği şiir, öykü, haber yazma ödevlerini bir de atasözü verip bunu açıklayan bir deneme yazmamızı hatırlarız. Bu ödevler öğrenciliğimizde çoğumuzu tedirgin eden ödevlerdi.  Ne yapacağımızı bilemezdik. Aklımıza bir türlü yazacak önemli bir konu gelmezdi. Yaz tatillerimizin son zamanları canhıraş bir şekilde bu ödevleri yapmaya çalışmakla, gününe yetiştirmekle geçerdi. En sinir bozucu gelen şey ise aniden ortaya çıkan kompozisyon sınavlarıydı. Öğretmen aniden çıkarın kâğıtları der ve tahtaya bir konu yazardı. Daha sonra da bizim bir şeyler yazmamızı beklerdi. Birçoğumuz yazamadığımızı, yazma sıkıntımızı gördüğümüzde yazma yeteneğimiz olmadığı kanaatine varırdık. Hâlbuki kompozisyon ödevlerinde öğretmenler öğrencilere tecrübesine sahip oldukları ve ayrıca ilgilerini çekebilecek konularda kompozisyon yazdırılmaları gerekirdi.  Bunun yanında öğretmenler, yazılan iyi örneklerin bir biçimde sınıf ortamında okutturulması, başarılı olanların alkışlatılması yazmayı teşvik açısından önemlidir öncelikle öğrencilerde kendine güven duygusunun geliştirilmesine de sebep olacaktır.

            Öğrenciye hiç ilgisini çekmeyen bir konuda kompozisyon  ödevi verilmemeli, kendi dünyasından bir şeyler ifade edebileceği, kendi düşünce veya tecrübelerini anlatabileceği  bir konu seçimi yapılmalıdır.  Öğrenciye kendi kişiliğine uygun, bütün kabiliyet ve ilgilerini üzerinde toplayabileceği konuları seçme imkânı verilmelidir.       

            Kimi zaman da öğretmenlerin Kompozisyon derslerinde öğrencilere bazı bilgiler dikte ettirip, bir örnek okunarak arkasından benzer metinler yazmalarını istemek de sıkça rastlanan bir durumdur.

            Türkçe ve edebiyat öğretmenlerin hatalarından biri de dersleri dilbilgisi kurallarını ezberletmek, bolca test çözdürmek olarak görmeleri;  metni anlama ve yazma çalışmalarını ikinci plana atmalarıdır. Hâlbuki dersler öğrencilerin anlama ve ifade kabiliyetine doğrudan doğruya tesir edecek ve onları geliştirecek şekilde ele alınmalı; öğretim ve uygulaması buna göre ayarlanmaları gerekir.  Bilgi iyi öğrenilmediği takdirde faydalı olamaz. Kullanılmayan bilgi de faydalı olmaz. Bu itibarla dilin gramer şuurunu kazandırmak lazımdır. Fakat gramer her şeyden önce, doğru ifade hususunda yardımcı olacak şekilde okutulmalıdır.

            Türkçe ve edebiyat öğretmenlerin bir kısmının düştükleri diğer bir hata da öğrencileri birer şair ve yazar olarak görmeleridir.  Edebi metinler üzerindeki çalışmaların kompozisyona yardımı, bol edebi metin, eser okumanın yazma kabiliyetini geliştirme bakımından en etkili yollardan biri olduğu kabul edilmekle beraber kompozisyon doğrudan doğruya edebiyat sayılmaz. Umumiyetle kompozisyon çalışmalarının ulaşması gereken nihai hedef şiir, hikâye yazmaktan ziyade  iyi deneme yazmak, duygu ve düşüncelerini doğru ve net bir şekilde ifade edebilmektir.

            Şunu da unutmamak gerekir ki iyi bir edebiyatçı yazar olmak çoğu kez bir yetenek işidir; bu da belki de Tanrı vergisidir. Ancak bu kitabın amacı, üniversite düzeyinde bir insanın duygu ve düşüncelerini güzel ve etkili bir biçimde, dil ve anlatım hatalarına düşmeden ifade edebilmesini sağlamaktır. Bunun için de biraz çalışmak çabalamak yeterlidir.

            Etkili ve vurucu yazılar yazmak veya tam olarak ifade edilmek istenen konuyu net bir şekilde yazıya dökebilmek için, öncelikle iyi bir okuyucu olmak ve gözlemci olmak gerekmektedir. Gözlem özellikle etkili yazı yazmanın anahtarlarından birini oluşturur. Güzel yazılar yazabilmek için çokça okumak, iyi gözlemlemek ve gözlemlenenleri de kelimelere dökmek gerekir. Tabi ki etkili yazı yazmak peşi sıra kelimeleri sıralamak veya çokça yazmak değildir, iyi bir üslup sahibi olmak ve planlı yazmak demektir.  

            Öncelikle etkili ve güzel yazı yazmanın bir beceri değil, azim ve çalışma ile ortaya çıktığını belirtmek gerekir. İşte bu sebeple etkili yazı yazmak için teknikleri bilmek ve adım adım uygulamak yazı yazacak kişiyi hedefe ulaştırır.

            Yazı yazmanın hem meslek hayatında hem sosyal hayatta bir zorunluluk ve derdini anlatma çabası haline geldiğini unutmamak gerekir.

            Örneğin birçok meslek dalında olduğu gibi avukatlık için de iyi bir savunma gerektiğinde sözlü ve çoğu zamanda yazılı olarak gerçekleşmektedir. Teknik olarak bilinen bilgiler etkili yazı yazma ile birleştirildiğinde ortaya atılan tezin, karşı taraf açısından konuyu anlatan kişinin tam da söylemek istediklerinin anlaşılmasıyla başarıya ulaşır.