Akademik Veri Yönetim Sistemi
VI. YILDIZ ULUSLARARASI SOSYAL BİLİMLER KONGRESİ, İstanbul, Türkiye, 12 - 13 Aralık 2019, ss.457
Bu çalışmada, sinemasal mekân ile AVM mekânının doğayı öngörülebilir/hesaplanabilir bir mekânsallığa dönüştürüp, mekân içerisindeki her türlü nesneyi de seyirlik bir malzeme biçiminde kurgulaması incelenecektir. Modern öncesi dönemde mekân, insanın doğal ihtiyaçlarının şekillendiği ve tatmin edildiği bir yerdir. Aynı zamanda insan, kendi varlığını sosyalleşerek gerçekleştirmekte; mekânla bütünleşerek ve saygı göstererek hayatına devam etmektedir. Hem bireyin hem de toplumun ortaklaşa kanaatlerinin neticesinde, mutlak olmayan biçimde şekillendirilen klasik mekân tecrübesi, modern dönemle birlikte büyük bir kırılmaya uğramış ve belirli bir anlayışla, her şeyiyle önceden belirlenen bir mekânsal tecrübe açığa çıkmıştır. Özellikle Aydınlanma düşüncesi ile birlikte insanın mekânla kurduğu ilişki değişmiş ve artık tamamen insani belirlenimler neticesinde bir ürün olarak ortaya konulan ve şekillenen mekânsal tecrübe söz konusudur. Bu durumun neticesi ise doğal mekân tecrübesinin yerini tamamen önceden belirlenmiş, her şeyiyle yapay, eklektik ve matematikselleştirilmiş mekânın almasıdır. Çalışmanın odak noktasını da 20. yüzyılın başında sinemanın ve AVM’nin varlığı ile insanın mekânsal tecrübesinin, modern düşünce bağlamında dönüşüme uğraması oluşturmaktadır. Bu çalışmanın amacı, sinema ve AVM mekânının her şeyiyle öngörülebilir, hesaplanabilir, homojen ve türdeş özelliklerini karşılaştırmalı bir biçimde incelemektir. Sinema ve AVM mekânı, ele aldığı her nesneyi, tehlikelerden uzaklaştırmakta ve sorunsuz bir mekânsal tecrübe yaşatmaktadır. Bu durum mekânın mutlak bir biçimde hesaplanması ve göze hitap eden seyirlik yapısıyla ilişkilidir. Karşılaştırmalı bir biçimde incelenecek olan mekân tecrübesi, doğal olanın yerini yapay olana bıraktığını da göstermektedir. Aynı zamanda tüm insani eylemler, mekân aracılığıyla önceden belirlenmekte ve kusursuz bir tecrübe hesaplanmaktadır. Bu bağlamda çalışmanın odak noktasını farklı gibi gözüken ama aslında benzer niteliklere sahip olan iki mekânsal tecrübe oluşturmaktadır. Sonuç olarak modern düşünme biçiminin iki farklı düzlemdeki karşılığı olarak okunabilecek sinema ve AVM mekânı, birbirine fazlasıyla benzer modern mekânsal tecrübeyi yaratmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Sinema, AVM, Mekân, Modernlik