Akademik Veri Yönetim Sistemi
Uluslararası Katılımlı Yükseköğretimde Eğitim Araştırmaları ve Uygulamaları Kongresi, İstanbul, Türkiye, 19 - 20 Mayıs 2017, ss.72
Kimya Öğretiminde Kavram Yanılgısı: Literatürden Örnekler
İlknur CEYHAN1, Musa ÜCE2
1
Özet
Fen bilimleri, özellikle kimya, soyut fikirler içerdiği için öğrenciler tarafından anlaşılması zor bir disiplin olarak görülmektedir (Kee ve McGovan, 1998; Reid, 2000). Yapılan çalışmalarda, öğrencilerin çevrelerindeki gerçek dünya olaylarıyla ilgili çeşitli fikir ve inançlarla fen sınıflarına geldiklerini ve bunların sıklıkla bilimsel çevrelerce kabul edilenlerden farklı olduklarını ortaya koymaktadır (Abraham, Grzybowskı, Renner ve Marek, i992; Driver, Squires, Rushworth ve Wood-Robinson 1994; Ayas ve Demirbaş, 1997; Ayas ve Demircioğlu, 2002; Demircioğlu, 2002; Demircioğlu, Demircioğlu ve Ayas, 2004). Öğrencilerin zihinlerinde var olan ve tecrübelerine dayanan bu ön bilgiler ulusal ve uluslararası çalışmalarda belirtildiği gibi çoğunlukla yanlış olmaktadır. Bu fikir ve inançların sıradan ya da geleneksel öğretim yöntemleriyle değiştirilmeye karşı dirençli oldukları ifade edilmektedir(Osbome ve Cosgrove, 1983; Osbome ve Freyberg, 1985; Guzzetti, 2000). Geleneksel öğretim yöntemleriyle pek fazla değiştirilemeyen bu yanlış bilgiler kavram yanılgısı olarak adlandırılmaktadır. Kavram yanılgılarının oluşmasındaki nedenleri genel olarak şöyle sıralayabiliriz: Daha önceden edinilen ön bilgiler ve tecrübeler, günlük dilde kullanılan kavramların bilimsel dilde farklı anlamlara gelmesi, kavram öğretimine uygun bir öğretim programının ve materyalinin tasarlanmayışı, kavramların gündelik yaşamla ilişkilendirilmemiş olması şeklinde sıralanabilir. Yapılandırmacı (Constructivist) Öğrenme Kuramına göre; öğrenme, bireyin çevresiyle birebir etkileşimi sonucu bilgiyi kendi zihninde yapılandırmasıyla gerçekleşmektedir (Baker ve Piburn, 1997; Brooks ve Brooks, 1999). Her öğrencinin yeteneği ve tecrübesi doğrultusunda bilgisini ve kavramlarını kendisi oluşturduğu için, öğrencinin mevcut bilgi birikiminin yeni bilgiye veya uyarımlara anlam vermede çok önemli olduğu vurgulanmaktadır (Wittrock, 1974; Duffy ve Jonassen, 1991). Bu nedenle yapılandırmacı öğrenme teorisine göre, öğrencinin ön bilgileri kavram yanılgısı içeriyorsa bunların doğru bir şekilde giderilmesi gerekir. Bundan dolayı kavram yanılgılarının belirlenmesine ve yanılgıların giderilmesine yönelik araştırmalar kimya eğitimine büyük katkı sağlamaktadır. Bu çalışmada kimya eğitimi alanında öğrenciler tarafından soyut, karmaşık ve anlaşılması zor olarak nitelendirilen çözünürlük dengesi ( Önder ve Geban,2006), kaynama kavramı (Coştu, Ayas ve Ünal,2007), kovalent bağlar (Ürek ve Tarhan,2005), iyonik bağlar (Kayalı ve Tarhan,2004), elementlerde aktiflik kavramı (Bilgi ve Şahin,2012), kimyasal denge (Bilgin ve Geban,2001), kimyasal tepkimelerde enerji (Yalçınkaya, Taştan ve Boz, 2009), kimyasal tepkimelerde reaksiyon hızı (Kaya ve Geban,2008), asitler ve bazlar (Demirci ve Özmen, 2012 ), gazlar ( Çetin ve Geban,2008), fiziksel ve kimyasal değişme (Demircioğlu, Özmen ve Demircioğlu, 2016), elektrokimya (Yılmaz, Erdem ve Morgil,2002), karışımların yapısı ve iletkenliği ( Akgün, Gönen ve Yılmaz, 2005),yoğunlaşma ( Boz,2005) gibi konularda literatürde tespit edilmiş kavram yanılgıları incelenmiş, bu yanılgıların giderilmesinde kullanılan yöntemler üzerinde durulmuş ve bu çalışmada nitel araştırma desenlerinden masa başı analiz yöntemi kullanılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Kavram Yanılgısı, Kimya Eğitimi, Yapılandırmacı Öğrenme