Akademik Veri Yönetim Sistemi
Milli Saraylar Sanat Tarih Mimarlık Dergisi, cilt.2021, sa.21, ss.4-25, 2021 (Hakemli Dergi)
Topkapı Sarayı Mukaddes Emanetler Dairesi dış revaklarında gerçekleştirilen restorasyon çalışmaları sırasında ortaya çıkan saz üslûbu ile işlenmiş kalem işi bezemeleri hakkında görüşümüzün sorulması üzerine, 18 Ağustos 2020 tarihinde Millî Saraylar Restorasyon Daire Başkanı ve bazı restorasyon çalışanlarıyla birlikte yerinde incelemelerde bulunduk. Kanunî
Sultan Süleyman zamanında saray ser-nakkaşı Şah Kulu tarafından resmedilmiş olduğunu sandığımız sîmurg-ejder karşılaşması, Revan Köşkü’nün inşa edilmesinden sonra Revan Köşkü ile Has Oda arasında kalan hanayın üzerinin tonozla örtülmesiyle sıva altında kalmış olup restorasyon çalışmaları sırasında gün yüzüne çıkartılmıştır.
Kanunî Sultan Süleyman devri saray nakkaşlarından Şah Kulu tarafından resmedildiğini düşündüğümüz bu tasvirlerin, çağlar boyu çok farklı tezahürlerini gördüğümüz çift unsurlu iktidar sembollerinin şaşırtıcı bir örneği olduğunu söyleyebiliriz. Sarayın karaya bakan bir ucunda yer alan müsenna kitâbeli ve çifte kuleli taçkapı, cihan hâkimiyetini temsil ederken; denize bakan diğer ucundaki Has Oda revakında yer alan ejder ve sîmurg tasvirleri, gök ve yer-su unsurlarıyla
ilişkilendirilerek Uzak Doğu’ya bağlanan bereketi ve kuşatıcılığı temsil etmektedir diyebiliriz.
Bu çalışmada, sıva üzerinde görülen ejder-sîmurg karşılaşması figürleri üzerine hazırladığımız rapordan hareketle konu üzerindeki düşüncelerimizi etraflıca paylaşmaya çalışacağız.
Abstract
We were asked for our opinion on the saz-style wall paintings that emerged during the restoration work carried out in the outer cloisters of the Topkapı Palace Sacred Relics Department. Thereupon, on 18 August 2020, we conducted onsite inspections with the Head of the National Palaces Restoration Department and some restoration workers. According to our opinion, during the reign of Suleiman the Magnificent, the simurg-dragon encounter, which was painted by Shah Kulu, the head of the palace’s workshop, was covered after the construction of Revan Mansion. The paintings, which remained under plaster after the vaulting of the inn between the Revan Mansion and the Privy Room, were unearthed during the restoration work.
We can say that these depictions, which we think were painted by Shah Kulu, one of the palace miniaturists of the reign of Suleiman the Magnificent, are an astonishing example of the dual-element symbols of power that we have seen in very different manifestations throughout the ages. While the double towered portal with a musenna epitaph, located at one end of the palace facing the land, represents the domination of the world; we can say that the dragon and simurg depictions in
the Privy Room portico at the other end facing the sea represent fertility and envelopment that connects to the Far East by being associated with the elements of sky and earth-water.
In this paper, we will try to share our thoughts on the subject in detail, based on the report we prepared on the dragon- simurg encounter figures on the plaster.