Akademik Veri Yönetim Sistemi
Türkiye Klinikleri Tip Bilimleri Dergisi, cilt.3, sa.3, ss.95-101, 2018 (Scopus)
Epigenetik mekanizmalar, DNA diziliminden bağımsız olarak gen ekspresyonunu düzenle- yen kimyasal modifikasyonlar olarak tanımlanmaktadır. Genomun epigenetik süreçleri besin öge- leri gibi çeşitli çevresel faktörlerle modifiye edilebilmektedir. DNA dizisinin belirli bölgelerinde gerçekleşen metilasyonlar, gen ekspresyonunun düzenlenmesi için memeli genomunda meydana gelen başlıca önemli epigenetik modifikasyonlardır. Tek karbon metabolizması DNA metilasyonu ile DNA sentezinde kritik bir rol oynamaktadır ve bu şekilde epigenetik süreçleri etkileyebilmek- tedir. Tek karbon metabolizmanın görevi, DNA sentezi de dâhil olmak üzere biyolojik metilasyon reaksiyonları için metil gruplarının sağlanması şeklindedir. Tek karbon metabolizmasında rol oy- nayan enzimler, folat ve B12 vitamini gibi bir dizi vitamin ya da besin maddesine bağımlı olarak ça- lışmaktadır. Folat, DNA sentezi ve genetik regülasyonun sağlanması gibi önemli biyolojik süreçler için gerekli olan nükleik asitlerin ve aminoasitlerin sentezinde rol oynamaktadır. Folattan türeti- len metil grupları DNA metiltransferaz aktivitesini etkilediğinden folatın, DNA metilasyonunun önemli bir belirleyicisi olduğu öne sürülmektedir. B12 vitamini ise tek karbon metabolizmasında ho- mosisteinin metiyonine dönüşümünde koenzim olarak görev almaktadır. B12 vitamini tek karbon döngüsünün aktivitesini modifiye ederek DNA metilasyonunu etkileyebilmektedir. Yapılan çalış- malarla birlikte artan kanıtlar, besin ögelerinin alımı gibi çevresel faktörlerin, özellikle de folat ve B12 seviyelerinin DNA metilasyonunda ve epigenetik süreçlerde farklılıklara yol açtığını göster- mektedir. Bu çalışmada, hayvan modelleri ve insan çalışmalarındaki bulgulardan elde edilen mev- cut bilgilere dayanarak, tek karbon metabolizmasında rol oynayan besin ögelerinden folat ve B12 ile epigenetik süreçler arasındaki bağlantıya odaklanılması amaçlanmıştır.