XV.-XVII. Yüzyıl Balkan Kökenli Divan Şairlerinin Eserlerinde Yer Adları

Creative Commons License

Koç Giannopoulos A., Kültüral Z. H.

2. Uluslararası Dil ve Edebiyat Konferansı "Balkanlarda Türkçe", Tirane, Arnavutluk, 14 - 16 Kasım 2013, cilt.1, ss.450-457

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Cilt numarası: 1
  • Basıldığı Şehir: Tirane
  • Basıldığı Ülke: Arnavutluk
  • Sayfa Sayıları: ss.450-457
  • Marmara Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bu çalışmada, XVI.-XVII. yüzyıl Balkan kökenli divan şairlerinin eserlerindeki yer adları konu edilecektir. Osmanlı dönemi edebiyat kadrosunun büyük bir bölümünün yetiştiği Balkan coğrafyası şairlerinin eserleri üzerinde bildiri sınırları çerçevesinde yapılacak incelemeyle yer adlarının dil araştırmalarındaki önemi dile getirilecektir.

Yer adı bilimi (toponimi), ad bilimi çalışmaları içinde önemli bir yer tutar. Bu alanda yapılan çalışmalar sayesinde eserlerden şehir, köy, kasaba, mahalle, nehir, ova, dağ isimlerinin ne gibi değişme ve gelişmeler gösterdiği tespit edilerek, dil tarihine, yerleşme (iskân) ve kültür tarihine, ülkenin yapısına dair önemli ipuçları elde edilmektedir. Bir yer adı, aynı topraklarda hangi kültürlerin, ne zaman egemen olduğunu belirlediği gibi, ayrı ayrı yerlerdeki aynı adın bir takım göçlerin, yerleşim olaylarının etkisiyle, birbiriyle ilgili bulunduğunu da göstermektedir. Bu açıdan yer adları tarihî kaynak niteliğindedir.

Balkanlar, yüzyıllar boyunca Türklerle Avrupalıların mücadelelerine sahne olmuş bir sınır boyumuzdur. Aynı zamanda, Osmanlı Devleti’nin varlığını anlamlandırdığı önemli coğrafyalardan bir tanesidir. Birçok şair ve yazarımız, bu bölgedeki tarihî hadiseleri, şehirleri, tabiî güzellikleri, kültürler arasındaki münasebetleri, zaferleri, mağlubiyetleri, gönül maceralarını, daha birçok sosyal ve beşerî konuyu eserlerinde işlemişlerdir.

Bu amaçla, bildiride Üsküplü İshak Çelebi, Hayâlî Bey, Vusûlî, Hayretî, Bosnalı Alaeddin Sabit, Usûlî ve Mostarlı Hasan Ziyâî gibi divan şairlerinin divanlarından seçilen çeşitli örneklerle eserlerdeki yer adlarına ait Türkçe söz varlığı sınıflandırılmaya çalışılacak; yer adlarının tespitinin ve divan şairleri tarafından bu ortak şiir malzemesinin kullanılışının önemi dile getirilecektir.

In this study,the name of places regarding the literary works of the Ottoman Divan poets who are originally from the Balkan lands within the centuries of XVI-XVII.

The importance of the name of places on the language studies is going to be expressed regarding the poets of the Balkans region, where the most of the man of letters being educated in the Ottoman period.

Toponymy (place names) is important subject in the study of names of all kinds. Thanks to the studies at this field showing the revisions and developments on the names of city,village, town, district, river, plain, mountain, which leads to determining the important hints regarding the history of language, settlement, cultural history and structure of country. A place name indentifies which cultures in which periods dominate within the same lands as well as shows the relationship of the same name at different places. In this respect, place names play a role of historical source.

Balkans were our boundaries within the centuries being the scene of struggling between Turks and Europeans where were also one of the important regions for Ottoman Empire’s presence. Many of our poets and writers have handled numerous kinds of social and humanity subjects in their studies regarding historical events in this region, cities, natural beauties, the relationship between cultures, victories, defeats and love affairs.

In this study, there’s going to be some selection of examples  from the Works of Ottoman Divan poets like Üsküplü İshak Çelebi, Hayâlî Bey, Vusûlî, Hayretî, Bosnalı Alaeddin Sabit, Usûlî ve Mostarlı Hasan Ziyâî that will help to categorize Turkish vocabulary regarding place names in these works which will express the importance of this common poetry used by these poets and determining the place names as well.