Kıraat İlminde Hâ-i Sekt


Creative Commons License

Kılıç M.

Usul İslam Araştırmaları, cilt.35, sa.35, ss.21-54, 2021 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 35 Sayı: 35
  • Basım Tarihi: 2021
  • Dergi Adı: Usul İslam Araştırmaları
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.21-54
  • Marmara Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Arap dilinde, üzerinde vakf yapılan kelimenin son harfinin harekesini belirtmek gibi muhtelif nedenlerle onun ahirine yer yer sâkin hâ (ـهْ) harfi eklenmektedir. Bu harf, yaygın olarak bilinen ismiyle hâ-i sekt olarak adlandırılmaktadır. Arapçada belirli şartlar muvacehesinde uygulanan hâ-i sektin, kıraat imamlarının okuyuşlarında da yer aldığı görülmektedir. Ancak hâ-i sekt meselesinde kıraat imamlarından nakledilenler arasında onların ittifak ettiği okuyuşların yanı sıra ayrıştıkları uygulamalar da bulunmaktadır. Hâ-i sektin genel kural olarak vakf anında kullanıldığı, vasl yapıldığında ise hazfedildiği bilinmektedir. Kıraat imamlarının bir kısmının hâ-i sekti vasl durumunda isbât etmeleri, özellikle bu kıraatlerin Arap dilindeki kullanımlar açasından izahını gerekli kılmıştır. Bazı yerlerde vasl halinde nakl ve idgam konularının hâ-i sekt ile bağlantılı olarak gündeme gelmesi, meselenin açıklanması gereken başka bir yönünü oluşturmaktadır. İslâm âlimlerinin kıraatlerin tevcîhini yapma gayretlerinin yanında onlardan bir kısmının, bazı kıraat imamlarını hâ-i sekt nakilleri çerçevesinde tenkit ettiklerine rastlanmaktadır. Çalışmada kıraat ilminde hâ-i sekt uygulamalarının neler olduğu ve bunların tevcîhinin âlimler tarafından nasıl yapıldığı ortaya konacak; ayrıca hâ-i sekt temelinde kurrâya yöneltilen eleştiriler tespit edilip değerlendirilecektir.

Sometimes hâ letter with sukûn (ـهْ) is added to end of a word for some reasons such as to pronounce the haraka of the last letter during wakf in Arabic. That hâ is called hâ al-sakt in common usage. It is seen that hâ al-sakt which is used in accordance with some certain rules in Arabic, takes place in qiraat imams’ recitations too. However, there is unity in some qiraat imams’ recitation besides conflict among others. It is known that hâ al-sakt is pronounced during waqf and it is not pronounced during wasl. Some qiraat imams’ pronunciation of it, implementation of idghaam and naql related to hâ al-sakt during wasl are required explanations in terms of Arabic rules. Besides Muslim scholars who try to explain qiraats, some of them critic a couple of narratives related to hâ al-sakt in terms of common Arabic rules. In this study what hâ al-sakt’s practice is and how they are interpreted by scholars will be determined through the sources. Also critiques of qiraat imams based on hâ al-sakt will be established and evaluated.