Usul İslam Araştırmaları, cilt.35, sa.35, ss.21-54, 2021 (Hakemli Dergi)
Arap dilinde, üzerinde vakf yapılan kelimenin
son harfinin harekesini belirtmek gibi muhtelif nedenlerle onun ahirine yer yer
sâkin hâ (ـهْ) harfi eklenmektedir. Bu
harf, yaygın olarak bilinen ismiyle hâ-i sekt olarak adlandırılmaktadır.
Arapçada belirli şartlar muvacehesinde uygulanan hâ-i sektin, kıraat
imamlarının okuyuşlarında da yer aldığı görülmektedir. Ancak hâ-i sekt
meselesinde kıraat imamlarından nakledilenler arasında onların ittifak ettiği
okuyuşların yanı sıra ayrıştıkları uygulamalar da bulunmaktadır. Hâ-i sektin
genel kural olarak vakf anında kullanıldığı, vasl yapıldığında ise hazfedildiği
bilinmektedir. Kıraat imamlarının bir kısmının hâ-i sekti vasl durumunda isbât
etmeleri, özellikle bu kıraatlerin Arap dilindeki kullanımlar açasından izahını
gerekli kılmıştır. Bazı yerlerde vasl halinde nakl ve idgam konularının hâ-i
sekt ile bağlantılı olarak gündeme gelmesi, meselenin açıklanması gereken başka
bir yönünü oluşturmaktadır. İslâm âlimlerinin kıraatlerin tevcîhini yapma
gayretlerinin yanında onlardan bir kısmının, bazı kıraat imamlarını hâ-i sekt
nakilleri çerçevesinde tenkit ettiklerine rastlanmaktadır. Çalışmada kıraat
ilminde hâ-i sekt uygulamalarının neler olduğu ve bunların tevcîhinin âlimler
tarafından nasıl yapıldığı ortaya konacak; ayrıca hâ-i sekt temelinde kurrâya
yöneltilen eleştiriler tespit edilip değerlendirilecektir.
Sometimes hâ letter with sukûn (ـهْ) is
added to end of a word for some reasons such as to pronounce the haraka of the
last letter during wakf in Arabic. That hâ is called hâ
al-sakt in common usage. It is seen that hâ al-sakt which is used in accordance
with some certain rules in Arabic, takes place in qiraat imams’ recitations
too. However, there is unity in some qiraat imams’ recitation
besides conflict among others. It is known that hâ al-sakt is pronounced during
waqf and it is not pronounced during wasl. Some qiraat imams’ pronunciation of
it, implementation of idghaam and naql related to hâ al-sakt during wasl are
required explanations in terms of Arabic rules. Besides Muslim scholars who try
to explain qiraats, some of them critic a couple of narratives related to hâ
al-sakt in terms of common Arabic rules. In this study what hâ al-sakt’s
practice is and how they are interpreted by scholars will be determined through
the sources. Also critiques of qiraat imams based on hâ al-sakt will be
established and evaluated.