Türk Halı Sanatının Kompozisyon ve Desenlerinde Miktar Kavramı


Creative Commons License

Çiloğlu H.

Art-e Sanat Dergisi, cilt.12, sa.23, ss.185-193, 2019 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 12 Sayı: 23
  • Basım Tarihi: 2019
  • Doi Numarası: 10.21602/sduarte.555754
  • Dergi Adı: Art-e Sanat Dergisi
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.185-193
  • Marmara Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Geçen zaman sürecinde tüm unsurlar, miktar içeren yaşam prensiplerinden oluşur. Hayat dediğimiz yaşam süreci içinde en önemli iki temel kavram zaman ve başlangıç – bitiş kavramlarıdır. Başlangıç, gelişme ve bitiş serüvenini kapsayan yaşam kompozisyonların karşı duramadığı tek şey zamandır. İçinde yaşadığımız doğaya baktığımızda yaşamın her saniyesinde ve her şeyde başlangıç ve bitiş çizgisi arasındaki geçişler gözlemlenebilir. Doğanın yaşam prensiplerinin zamana bağlı değişen miktar kavramları gizemli anlatımla, geometrik zengin desen kompozisyonları ve motiflerle halıların yüzeyinde yer almaktadır. Hayatın sonsuzluk özlemi ve doğadaki yaşam farkındalığı; duygu ve düşüncelerin yüklendiği giriş, gelişme ve sonuç bölümlerini kapsayan estetik kompozisyonlarla şekillenir. Türk halı sanatında miktar içeren kompozisyonlar çeşitlilik gösterir. Orta zeminde gökyüzü, güneş ya da büyük yıldız grubu desenler, hayatın belirli, dışına çıkılamayan kararlı yapısını temsil eden, tek ya da tekrar eden kare - dikdörtgen kompozisyonlarla yer alırlar. Kompozisyon ve desenlerde miktar kavramının diğer temsilcisi mihrap desenli halılardır. Mihraplı desenler bazen üç, bazen de tek desenli olabilmektedir. Türk sanatı içinde önemli bir yere sahip olan halılarda en önemli konu, fonksiyonel yapılarının ötesinde gözlem, farkındalık ve düşüncenin üstün estetik anlayışla ifade edilerek, son derece başarılı kompozisyon, desen ve motiflerle yansıtılmasıdır. 

In the elapsed time period, all elements are composed of life principles that contain quantity. The two most important concepts in the life process we call life are time and beginning - ending concepts. The only thing that the compositions of life, including the beginning, development, and ending adventure, cannot stand against is time. When we look at the nature we live in, we can observe the transitions between the beginning and the finish line in every second of life. Time-varying concepts of life principles of nature are given on the surface of carpets with mysterious expression and geometric rich pattern compositions and motifs. Life's eternity and life awareness in nature; emotions and thoughts are shaped by aesthetic compositions covering the introduction, development and conclusion sections. In Turkish carpet art, compositions with quantity vary. Sky, sun or large star group patterns on the middle floor are represented by single or repeating square - rectangular compositions that represent the specific, non - removable stable structure of life. The other representative of the concept of quantity in compositions and patterns are the mihrab patterned carpets. Patterns with mihrabs can sometimes have three or sometimes single patterns. The most important issue in the carpets which have an important place in Turkish art is that beyond the functional structures, observation, awareness and thought are expressed with superior aesthetic understanding and are reflected with highly successful compositions, patterns and motifs.